LCD z matrycą IPS dla profesjonalisty - DELL U2410

Komputeryzacja życia spowodowała, że niemal połowę dnia spędzamy przed monitorem naszego komputera. Jakże więc istotny jest to element naszego zestawu komputerowego i jakże często traktowany po macoszemu. Kilka lat temu szczytem marzeń było posiadanie 19" monitora CRT z płaskim ekranem. Właśnie taki monitor przez kilka dobrych lat służył mi jako moje okno na cyfrowy świat. Wraz z wiekiem  mojego wysłużonego NECa coraz bardziej dostrzegałem braki w wyświetlanym obrazie jak i jego jakości. Ukradkiem zacząłem spoglądać na coraz to nowsze egzemplarze super płaskich monitorów LCD. Niestety moje wymagania pod kątem wyświetlania obrazu z góry dyskredytowały wszelkie panele oparte na technologii TN za to te na PVA czy IPS były strasznie drogie. Wtem na rynku pokazał się najnowszy model monitora Dell z 24" matrycą IPS o proporcjach 16:10 - idealny zamiennik mojego wysłużonego CRT'ka - pomyślałem. Do tego bardzo atrakcyjna cena przekonała mnie o zakupie

Można powiedzieć, że prawie 80% produkowanych monitorów ma zamontowaną matrycę TN, na to składa się przede wszystkim bardzo niski koszt ich produkcji oraz bardzo dobre czasy reakcji. Dla większości z użytkowników ten typ monitorów w zupełności wystarcza i nie zwracają uwagi na minusy takie jak ograniczona przestrzeń kolorów czy bardzo słabe kąty. Dla bardziej wybrednych użytkowników oraz profesjonalistów skonstruowano panele MVA, PVA oraz IPS. MVA jaki PVA charakteryzują się bardzo dobrymi kątami widzenia jaki i bardzo dobrym odwzorowaniem kolorów. Do plusów MVA należy również doliczyć niski czas reakcji a do PVA bardzo wysoki kontrast za to w przypadku czasu reakcji te ostatnie wypadają bardzo słabo. Jako połączenie najlepszych cech wszystkich paneli konsorcjum Hitachi i NEC skonstruowało panel IPS który posiada najlepsze cechy PVA jak i TN, niski czasy reakcji, bardzo dobry kontrast jak i dynamikę barw. Niestety pomimo, że panele IPS produkowane są od dawna pozostają w niszy, zapewne ze względu na wysokie koszty wytworzenia.

Tutaj z pomocą przychodzi firma DELL która już od dobrych kilku lat promuje swoją linię monitorów U24 dla zaawansowanych użytkowników komputerów. Głównym celem amerykańskiego potentata jest dostarczyć monitory spełniające wysokie wymogi klientów za rozsądne pieniądze. Wszystkie wcześniejsze modele posiadały różne wariacje matryc PVA, tym razem Dell postanowił wykorzystać IPS wypuszczając kilka tygodni temu na Polski rynek model U2410 któremu przyjrzymy się z bliska.

Monitor dostarczony został w zapląbowanym proekologicznym szarawym kartonie z nadrukowanym dużym logiem DELL. Na górze kartonu została umieszczona instrukcja pokazująca w jaki sposób należy wyjmować monitor z opakowania. Jak się później okazało była to cenna informacja.

Po wydostaniu styropianowego opakowania z pudełka, na górnej jego powierzchni, o ile zastosowaliśmy instrukcję producenta co do tej operacji, znajdują się kable, instrukcje jak i podstawa monitora. Gdybyśmy wyciągnęli styropak odwrotnie prawdopodobnie podstawa upadłaby na ziemię, taki drobiazg.

W opakowaniu oprócz monitora znajdziemy płytę CD, kartkę informacyjną, kabel zasilający, kable VGA, kabel DVI, kabel Disply Port, kabel USB A/B oraz deklarację sprzętowej kalibracji w fabryce DELL. Brak jest instrukcji w formie drukowanej, jest ona dostarczona na płycie w formacie pdf gdzie znajdują się również sterowniki.

Kable	Deklaracja kalibracji

Noga monitora dostarczona jest jako skręcony moduł gotowy do zamontowania w gnieździe monitora. Po wydostaniu monitora z foliowego opakowania możemy zatrzasnąć uchwyty nogi na sankach, cała operacja trwa nie dłużej niż 10 sekund. Całość konstrukcji stwarza bardzo solidne wrażenie, nic nie trzeszczy, nie stwierdzono żadnych zbędnych luzów. Dodatkowo mechanizm obrotowy jak i wysokości działa bardzo precyzyjnie bez wkładania zbędnej siły w tą operację.

Podstawa	Panel w kartonie
Panel po odfoliowaniu	Montaż podstawy

Po całej operacji montażu nareszcie możemy postawić zmontowany monitor na biurku.

Wzornictwo monitora jest stonowane i nie rzuca na kolana, czarna, gruba na 1cm ramka okala matrycę. Wkomponowane są w nią, na pierwszy rzut oka niewidoczne, sensorowe przyciski. W dolnym prawym rogu znajduje się włącznik a na środku stylowe logo Dell. Po dłuższej chwili stwierdzam, że ta prostota, wręcz profesjonalność i kanciastość linii ma swój urok. Całości dopełnia ładnie wygięta noga w kolorze srebrnym służąca również jako organizer kabli. Obracając monitor dookoła nerwowo szukałem tabliczki znamionowej z numerem seryjnym, bezskutecznie. Okazało się, że jest on schowana w wysuwanym panelu z lewej strony blisko huba USB. Trzeba przyznać, że jest to bardzo ciekawe rozwiązanie.

Logo	Tabliczka, czytnik kart xD

Na zakończenie oględzin postanowiłem pozostawić sobie złącza zewnętrzne. Muszę przyznać, że ilość złącz zszokował mnie. Takiego urozmaicenia nie widziałem już dawno, wręcz mogę powiedzieć, że Dell pod tym względem pobił wszystkie obecne na rynku modele. Każdy znajdzie coś dla siebie, do wyboru mamy: VGA, DVI-D x2, HDMI (wspierający HDCP), Component, RGB, Audio Out + speaker power (dla dodatkowego głośnika), USB Bx1, USB Ax4 oraz nowinkę w postaci portu Display Port oraz nietypowo jak dla monitorów czytnik kart xD/SD/MS/MMC. Do pełni euforii brakuje drugiego HDMI.

Złącza	Opis złącz

Na koniec przedstawię kilka zdjęć wprost ze strony producenta.

Front	Tył	Prawa strona
Lewa strona	Ukos	Wydajność
Dostosowanie pochyłu	Pivot	Regulacja pionowa
Port USB i czytnik kart	Komplet wejść	Dotykowe sterowanie
Komfort użytkowania	Listwa dźwiękowa	Charakterystyka

Pod względem dostosowania monitora do własnych potrzeb użytkownika Dell spisał się na medal. Ruchoma noga pozwala nam na dostosowanie wysokości w przedziale 10cm, maksymalne kąty obrotu wynoszą 45 stopni a pochyłu 3 w przód i 21 w tył. W zaproponowanym przedziale regulacji, za sprawą matrycy IPS, nie zauważymy żadnych odstępstw w wyświetlanym obrazie. Dodatkowo możemy wykorzystać funkcję PIVOT pozwalającą obrócić panel o 90 stopni do pionowej orientacji kartki. Funkcja ta zapewne przypadnie do gustu osobom które często wykorzystują komputer do czytania artykułów w formacie pdf lub do wygodnego pisania w wordzie.

Włącznik monitora znajduje się w prawym dolnym rogu świecąc podczas normalnej pracy na niebiesko, w momencie gdy monitor pracuje w trybie sleep dioda ta monotonnie połyskuję bursztynowym kolorem. Powyżej włącznika znajduje się 5 niewidocznych sensorów dotykowych. W momencie zbliżenia ręki na odległość około 2-3 cm podświetla się najniższy sensor na kolor niebieski. Po naciśnięciu go ,zapalają się kolejne 4 ukazując menu OSD na ekranie. Żaden z sensorów nie ma przypisanej konkretnej funkcji obsługi menu. W zamian obok przycisków pojawiają się ikonki informując do czego w danym momencie przycisk służy. W zależności od miejsca w menu, przycisk dostosowuje swoją funkcję. Muszę przyznać, że to rozwiązani bardzo przypadło mi do gustu, korzystanie z menu jest bardzo intuicyjne i przewidywalne. Zaimplementowane jest również menu szybkiego dostępu (po naciśnięciu głównego sensora menu) gdzie mamy dostęp do głównych funkcji monitora: ustawienia trybu pracy, jasność/kontrast, wybór źródła obrazu oraz menu główne. Oczywiście mamy możliwość zmiany elementów szybkiego dostępu.

Szybki dostęp	Wybór łącza
Główne menu

W menu znajdziemy szereg interesujących funkcji takich jak wybór przestrzeni pracy, dynamiczny kontrast czy kontrolę PiP (obraz w obrazie) o której później. Trzeba przyznać, że pod względem ergonomii jak i dostosowania monitora do potrzeb użytkowników Dell dostaje 10-tkę, łatwość obsługi menu, regulacja położenia matrycy, czy ilość złącz idealnie wkomponowują się w schemat profesjonalnego ekranu. Należy nadmienić, iż podczas pracy nie usłyszymy, żadnych niepokojących dźwięków dochodzących z wnętrza monitora w postaci buczenia. Po przetestowaniu w różnych konfiguracjach jasności i kontrastu nie odnotowałem takiej przypadłości. Podczas normalnej pracy monitor zużywa według producent 75 W. Dosyć sporo jak na dzisiejsze standardy, jednak trzeba mieć na uwadze, że monitor przeznaczony jest do bardziej zaawansowanych prac.

Najnowszy monitor Dell'a U2410 posiada matrycę IPS o wielkości 24 cali i proporcjach 16:10, w przeciwieństwie do ekranów o kinowych proporcjach 16:9 przy odtwarzaniu filmów ukazują nam się poziome pasy na górze oraz dole, za to posiadamy większą o 120 px przestrzeń roboczą w pionie. Maksymalna wyświetlana rozdzielczość to 1920 x 1200 px. Pierwsze wrażenie przy tak dużej powierzchni jest bardzo pozytywne. Zwolennicy wielu ikonek na pulpicie będą zachwyceni. Podczas pracy na kilku programach nie ma problemu z rozmieszczeniem okienek na ekranie lub umieszczeniem pasków menu. Szczególnie jest to przydatne w programach graficznych i wideo.

Głębia kolorów	Praca z programem	Pulpit 1920 x 1200

Za wyświetlanie obrazu odpowiada matryca IPS która charakteryzuje się bardzo szeroką paletą barw, dużą dynamiką cieni oraz niskim czasem reakcji. Za odpowiednią reprodukcję kolorów odpowiedzialna jest również zastosowana elektronika która przetwarza obliczenia kolorów z 12 bitową dokładnością pozwalając wykorzystać paletę 1,07 mld kolorów i ułatwia rozróżnienie bardzo ciemnych odcieni szarości, zapewniając większą szczegółowość ciemnych obszarów. Monitor charakteryzuje się odwzorowaniem szerokiej gammy barw na poziomie 110% i pokryciem przestrzeni kolorów AdobeRGB w 96%. Takie dane dla wielu nieobeznanych z tym tematem użytkowników zapewne mogą być papką marketingową jednak monitor ustawiony w tryb emulacji AdobeRGB reprodukuje bardzo żywe oraz intensywne kolory z zachowaniem najdelikatniejszych i równomiernych przejść tonalnych pomiędzy nimi. Niektórzy uważają takie wyświetlanie za nienaturalne gdyż na codzień nie są do tego przyzwyczajeni dlatego też można przełączyć monitor w tryb sRGB. Pierwsze zetknięcie się z takim panelem jest bardzo oszołamiające gdyż reprodukowane kolory są bardzo soczyste, wręcz bajkowe, szczególnie barwa zielona i czerwona. Po dłuższej chwili oko ludzkie jak i mózg przyzwyczaja się do tego i myślimy jak można było pracować inaczej. Proszę pamiętać, że załączone zdjęcia nie oddadzą faktycznych możliwości monitora gdyż oglądacie je na własnych ekranach.

Kolejnym istotnym parametrem jest jakość podświetlenia ekranu. Co do 'świecenia' koloru białego raczej nie ma większych zastrzeżeń z pominięciem drobnych błędów, za to 'świecenie' czerni już nie jest idealne. Gołym okiem można stwierdzić miejsca ekranu gdzie czerń nie jest jednorodna, szczególnie jest to widoczne w rogach ekranu. Efekt ten podczas normalnej pracy nie jest na tyle wielki aby przeszkadzał jednak podczas obróbki ciemnych filmów lub zdjęć może drażnić.

Przejścia Gamma	Reprodukcja czerwonego	Reprodukcja zielonego
Reprodukcja niebieskiego	Świecenie bieli	Świecenie czerni

Dla każdego użytkownika zajmującego się fotografią lub obróbką wideo na poziomie wyższym niż amatorski oprócz szerokiej gamy wyświetlanych kolorów i głębi istotna jest również wierność reprodukowanych kolorów. Tak jak wcześniej wspomniałem monitor dostarczony jest wraz z dokumentem stwierdzającym sprzętową kalibrację oraz jej wyniki z fabryki Dell. Z dokumentu tego możemy wywnioskować, że według Dell'a prawidłowa DeltaE (odwzorowanie kolorów) dla trybu AdobeRGB oraz sRGB powinna być mniejsza niż 5. Niestety rygorystyczność tego wyniku nie jest najwyższa, jakkolwiek mamy pewność co do wstępnie przeprowadzonej korekcji. Dodatkowo odczytamy informacje na temat krzywych temperatury oraz Gammy które skalibrowane zostały tak aby odzwierciedlić głębsze oraz płynniejsze przejścia tonalne. Niestety nie miałem dostępu do kolorymetru aby sprawdzić faktyczne wartości wyświetlanego obrazu dlatego też posłużę się informacjami zaciągniętymi z sieci.

Testy pomiaru kolorymetrem zostały przeprowadzone przy 50% kontraście i jasności. Jak widać po powyższym pomiarze pomimo, że monitor został fabrycznie skalibrowany jego parametry DeltaE, temperatury pracy jaki i gammy znacznie odbiegają od prawidłowych. Pomimo zapewnień producenta o tym, że monitor po wyjęciu z opakowania gotowy jest do pracy, powinniśmy skalibrować go we własnym zakresie. Po przeprowadzeniu kalibracji na poziomie karty graficznej (monitor nie wspiera sprzętowej tablicy LUT - Look up Table) jesteśmy w stanie otrzymać świetne wyniki (poniżej) średniej deltyE, gammy jak i temperatury. Zastosowanie 12 bitowej tablicy LUT zaowocowało możliwością wykorzystania ogromnej przestrzeni kolorów z idealnym ich odwzorowaniem z bardzo płynnymi przejściami tonalnymi pozbawionymi efektu bandingu. Wynik godny pogratulowania.

Dodatkowo podczas pomiarów zmierzono kontrast statyczny na poziomie 812:1 co niestety trochę odstaje od deklarowanych wartości producenta.

Ze względu na technologię wykonania matrycy typu IPS kąty widzenia prezentują się na całkiem dobrym poziomie. W porównaniu do paneli typu TN nie zauważymy specyficznego zaciemniania obrazu przy oglądaniu ekranu z dołu jak i rozjaśniania ekranu. Nie zauważymy również oczywistych kolorystycznych zmian obrazu jak i zmniejszenia kontrastu. Ten panel wolny jest od zmiany kontrastu punktu centralnego które charakterystyczne jest dla matryc typu VA w momencie przesunięcia głowy z linii punktu centralnego szczególnie patrząc z góry. W poziomie nie zauważymy żadnych zmian w kontraście do 60 stopni. W pionie po przekroczeniu 30 stopni można zauważyć drobne osłabienie szczegółów ciemnych partii obrazu. Model ten pozbawiony jest polaryzera A - TW który poprawia głębię czerni przy szerszych kątach jednak charakteryzuje się białą poświatą przy ekstremalnych kątach. Modele bez polaryzera mogą objawiać się świeceniem czerni w kolorze purpurowym, w U2410 nie stwierdzono tego efektu.

Posiadając tak duży ekran wręcz grzechem by było nie sprawdzić jak tak duża przestrzeń sprawuje się w grach. Niestety aby sprostać wymaganiom najnowszych produkcji w rozdzielczości 1920x1200 trzeba mieć bardzo dobry zestaw a w szczególności wydajną grafikę. Jednak nie będę tutaj przedstawiał wyników benchmarków gdyż nie to jest istotą mojego testu a raczej przedstawię moje subiektywne odczucia. Posiadając na pokładzie Radeona 4670 i uruchomieniu dosyć już wiekowego Mass Effect w najwyższej rozdzielczości spowodowało efekt czkawki dla mojego zestawu. Dopiero zmniejszenie rozdzielczości z natywnej do 1440 x 900 pozwoliło uruchomić grę zachowując płynność rozgrywki. Niestety w ten sposób tracimy trochę z jakości wyświetlanego obrazu ze względu na efekt interpolacji. Cóż, nie można mieć wszystkiego.

W tym momencie warto wspomnieć o bardzo ciekawej a niezbyt spotykanej w monitorach funkcji PiP (obraz w obrazie). Po jej uruchomieniu w jednym z rogów monitora pojawia się drugi, mniejszy ekran na który możemy wysłać sygnał z jakiegokolwiek innego podłączonego aktualnie do monitora źródła. Idealne rozwiązanie w momencie gdy zajęci jesteśmy pasjonującą rozgrywką sieciową ale chcemy mieć oko na wyścig F1. Oprócz regulacji wielkości małego obrazu jak i jego położenia możemy również wyświetlić obraz główny jak i PiP o jednakowej wielkości na całym ekranie. Funkcja ta może być bardzo pomocna dla osób trudniących się obróbką wideo gdzie na jednym obrazie przeprowadzają obliczenia a za pomocą karty wideo mogą wysłać obrobiony obraz na PiP.

Czas przejść do konkretniejszych testów. Na pierwszy ogień pójdzie Input Lag Time czyli opóźnienie wyświetlanego obrazu do sygnału sterującego obrazem. Ze względu na konstrukcję monitory CRT nie są obarczone tą dolegliwością posiadając Lag Time równy zeru dlatego też mój stary NEC posłuży jako platforma bazowa. Po ustawieniu obu monitorów obok siebie wyświetlamy testowy obraz (rozdzielczość 1280 x 1024 60 Hz) na ekranie i wykonujemy zdjęcie aparatem fotograficznym (ustawienia aparatu ISO 400, f 2/8, czas 1/320s). Jako 'benchmarki' posłużyły mi testy ze strony lagom.nl oraz flatpanelshd.com.

Stanowisko pomiarowe

Ze względu na to, że Input Lag Time może być różny w zależności od kontrastowości wyświetlanego obrazu pomiary zostały dokonane dla 5 różnych ustawień po 8 odczytów na każdy a następnie uśredniony. Monitor posiada tryb Game który za sprawą obejścia niektórych układów elektronicznych ma niwelować ten problem, sprawdzę również jakie będą wyniki w tym trybie i czy faktycznie zauważę poprawę.

W standardowym trybie Input Lag potrafi być całkiem spory dochodząc nawet do 58 ms, jakkolwiek należy pamiętać, iż ten tryb szczególnie przygotowany jest do jak najwierniejszego odzwierciedlenia parametrów obrazu w zależności od ustawień użytkownika. Po przejściu w tryb Game czas opóźnienia drastycznie spadł i jest porównywalny do dobrych monitorów opartych na matrycach TN pozwalając na rozkoszowanie się szybkimi grami bez zauważalnego opóźnienia.

Na sam koniec pozostawiłem sobie czas reakcji który według producenta powinien wynosić 6ms przy pomiarze szary - szary. Sprawdzimy i to. W tym celu posłużyłem się programem Pixel Persistence Analyzer oraz testem opublikowanym na stronie lagom.nl. Oba testy działają na bardzo podobnej zasadzie jednak wyniki odczytujemy w trochę odmienny sposób. Aby tego dokonać ponownie należy posłużyć się aparatem fotograficznym przy ustawieniach czasu naświetlania 1/400s i czułości ISO800.

Przykładowy pomiar lagom.nl	Przykładowy pomiar Pixel Persistence Analyzer

Aby odczytać wynik na stronie lagom.nl należy określić ile pionowych kresek i w jakim stopniu jest wyszarzonych, jedna kreska to 16ms. W zależności od ustawień odcieni szarości monitor uzyskiwał wyniki w granicach 8ms dla grey-white oraz white-grey. Program Pixel Persistence umożliwia ustalenie dokładniejszego odczytu. W tym celu należy tak bardzo zmniejszać odległość pomiędzy prostokątami aby po wykonaniu zdjęcia nie nachodziły na siebie a oddzielone były cienką pionową linią. W zależności od ustawień kolorystycznych jak i szarości monitor uzyskał wynik pomiędzy 13 a 17 ms. Może nie jest to idealnie deklarowana wartość przez producenta jednak na ten wynik przede wszystkim ma wpływ przebieg procedury pomiaru. Co najważniejsze, podczas szybkich akcji na filmach czy w grach nie zauważyłem smużenia.

Najnowszy produkt Dell'a jest pierwszym egzemplarzem w którym amerykańskie konsorcjum wykorzystało panel IPS z 12 bitowym przetwarzaniem obrazu. Trzeba przyznać, że efekty są jak najbardziej pozytywne. Monitor charakteryzuje się bardzo dużą przestrzenią roboczą, idealną wręcz ergonomią oraz profesjonalną stylistyką. Całości obrazu dopełnia szeroka gama połączeń jak i dodatkowych funkcji. W tej kwestii Dell spisał się na piątkę. Dzięki zastosowaniu bardzo dobrej i szybkiej matrycy monitor nie tylko nadaje sie do bardziej zaawansowanych prac ale również do rozrywki.

Bardzo szeroka gama wyświetlanych kolorów pozwala generować przepiękny i wyrazisty obraz z płynnymi plastycznymi przejściami. Jakkolwiek 100% możliwości możemy osiągnąć dopiero po ponownej kalibracji w warunkach roboczych. Na minus należy zaliczyć niejednorodność podświetlenia obrazu. O niebo lepsze niż w panelach TN jednak odstające od konkurencji z wyższej półki gdzie świecenie lamp reguluje specjalna elektronika co ma oczywiście swoją cenę.

Przechodząc do meritum sprawy należy nadmienić to co jest bardzo istotne, dla prawie każdego użytkownika, czyli cena. Nie od dziś wiadomo, że panele IPS są drogie, jednak to co przygotował Dell sprzedając za nie wiele więcej jak 1900 zł jest wręcz szokiem. Za takie pieniądze nie jesteśmy w stanie znaleźć żadnego monitora o podobnych a nawet zbliżonych właściwościach. Krótko mówiąc nic tylko pędzić do sklepu.

W recenzji wykorzystano materiały ze stron : www.dell.pl, www.tftcentral.co.uk

Moja ocena
plusy: Przestrzeń robocza 16:10 Bardzo dobry panel IPS z 12 bit LUT Bardzo dobra reprodukcja kolorów Bardzo niski Input Lag w trybie Game Profesjonalny design Duża gama wejść Pełne okablowanie na wyposażeniu   minusy: Nierównomierne podświetlenie Kontrast niższy niż deklarowany Zużycie prądu
Orientacyjna cena w dniu publikacji mini-recenzji: 1950 PLN