Jak zdiagnozować usterkę w notebooku?

Pewnego dnia podchodzisz do notebooka, otwierasz go, i tak jak zwykle wciskasz przycisk Power. Zazwyczaj laptop uruchamia się i wszystko działa tak jak dzień wcześniej, ale co w przypadku gdy widzimy czarny ekran, co w przypadku gdy laptop wydaje dziwne, bliżej niezidentyfikowane dźwięki? Załamujemy ręce i szukamy pomocy u znajomych, w Internecie. Dzisiaj prezentuję Wam rozwiązania, które odpowiedzą na pytanie: Jak zdiagnozować usterkę w notebooku?.

Poniższy artykuł ma na celu pomóc nam podczas awarii sprzętu, czy też w niektórych przypadkach awarii oprogramowania. Pomoc przede wszystkim przyda się użytkownikom, którzy nie mają już komfortu skorzystania z gwarancji. Inspiracją do napisania tego tekstu było przede wszystkim forum, a dokładniej, często pojawiające się pytania na temat różnych usterek, w których to początek procesu diagnozy wygląda zawsze tak samo. Może dosyć tego „owijania w bawełnę”. Pozwólcie, że przejdę do konkretów.
Poniżej znajdziecie Menu, podzielone na kilka działów. W zależności od usterki, która Was spotkała, wybieramy konkretny dział i zagłębiamy się w lekturze.

• Laptop nie uruchamia się, nie świecą się żadne kontrolki
   
• Laptop nie uruchamia się, ale świecą się kontrolki, tzw. No BOOT
• Laptop uruchamia się, słychać uruchamiający się system oraz pracę dysku twardego, ale nie widać nic na LCD. Ewentualnie brak podświetlania
• Laptop wyświetla komunikat podczas testu POST (Power – On Self Test)
• Laptop przechodzi test POST, ale później widzimy komunikat błędu lub Bluescreen
• Laptop wyłącza się podczas uruchamiania lub pracy systemu operacyjnego
• Obraz jest wyświetlany w nieprawidłowy sposób
• Laptop nie ładuje baterii
• Touchpad, klawiatura, czytnik linii papilarnych, czytnik kart pamięci, dźwięk itd. nie działają prawidłowo.
   

Laptop nie uruchamia się, nie świecą się żadne kontrolki

Diagnozę zaczynamy od określenia czy po podłączeniu zasilacza zapala się kontrolka ładowania baterii. Warunkiem jest umieszczenie baterii w notebooku.

Jeśli kontrolka nie zapala się oznacza to, że awarii uległ układ zasilania/ładowania lub zasilacz, a nasza bateria jest rozładowana. W domowym zaciszu możemy sprawdzić zasilacz. Tylko kto z nas posiada dodatkowy zasilacz w domu? Dobrym wyjściem jest wybranie się do jakiegoś salonu ze sprzętem komputerowym z ładnym uśmiechem oraz prośbą do sprzedawcy o użyczenie na chwilkę zasilacza do naszego modelu laptopa. Podłączamy zasilacz i sprawdzamy reakcję sprzętu. Jeśli nie ma żadnego efektu mamy poważniejszy problem, który dotyczy płyty głównej. Tutaj nie ma niestety uniwersalnego rozwiązania, ponieważ jest tyle modeli płyt głównych, że nie sposób opisać każdego z osobna.
Warto dodać, że jeśli padł nam zasilacz to najlepszym wyjściem jest zakup oryginalnego sprzętu. Zastosowanie takiego rozwiązania teoretycznie pomoże utrzymać akumulator w jak najlepszym stanie i nie przyspieszy jego przedwczesnego zużycia się.

Jeśli kontrolka ładowania zapala się, oznacza to uszkodzoną płytę główną. Niestety w warunkach domowych szanse jej naprawy są niewielkie i sugerujemy oddać sprzęt do wyspecjalizowanego serwisu.

Laptop nie uruchamia się, ale świecą się kontrolki, tzw. No BOOT

Powodów takiego zachowania się notebooka jest całe mnóstwo. Pozwolę sobie opisać najczęściej spotykane usterki.

Pamięć RAM – musimy zlokalizować położenie pamięci oraz liczbę slotów na pamięć RAM. W większości przypadków mamy dwa miejsca na pamięć. Niekiedy są one obok siebie, a innym razem są umieszczone na górze i spodzie płyty głównej. Informację o ich położeniu możemy uzyskać na forum bądź też z instrukcji serwisowej (Manual). Jeśli mamy dwa moduły pamięci to mamy sprawę odrobinę ułatwioną. Wyciągamy pamięć RAM z laptopa i wkładamy pierwszy do pierwszego slotu, sprawdzamy czy jest jakiś efekt (dla pewności warto poczekać nawet 30 sekund). Jeśli nic się nie dzieje, wkładamy tę samą pamięć do drugiego slotu. Jeśli brak efektu, to samo robimy z drugim modułem. Oczywiście wszystkie operacje polegające na wyciąganiu i montażu pamięci RAM wykonujemy na wyłączonym komputerze, najlepiej z wyjętym akumulatorem.
W przypadku gdy w jednym ze slotów działają obydwie pamięci, to mamy uszkodzoną płytę główną – pomocy trzeba szukać w serwisach. Jeśli jedna z pamięci działa niezależnie od slotu mamy proste rozwiązanie – zakup nowej pamięci.
Co w przypadku jednego modułu? Trzeba pożyczyć takowy moduł od znajomego lub można kupić i umówić się ze sprzedawcą na ewentualny zwrot pamięci. Proces diagnozy robimy tak jak powyżej, z tym że do testu używamy tylko sprawnej pamięci RAM.

Procesor (CPU) – tutaj niestety sprawę mamy bardzo utrudnioną. W grę wchodzi podmiana procesora na sprawny. Trzeba kombinować z pożyczaniem, zakupem na czas testu. Procesor nie musi być dokładnie taki sam jak ten, który znajduje się w notebooku, ale musi to być taki, który obsługuje nasza płyta główna. Informację o innych działających procesorach znajdziemy na stronie producenta lub na naszym forum.

Karta graficzna (VGA) – w niektórych notebookach mamy możliwość wymiany karty graficznej. Jeśli masz też taki sprzęt, warto poszukać testowej karty graficznej na czas podmiany. Chciałbym tutaj jednak zauważyć, że jeśli w swoim laptopie posiadasz dedykowaną kartę grafiki, to nie jest to jednoznaczne z możliwością jej podmiany.

Reszta podzespołów – reszta podzespołów znajdujących się w notebooku, oczywiście poza płytą główną, jest zbędna jeśli chodzi o samo uruchomienie sprzętu. Jeśli powyższe operacje nie przyniosły żadnego rezultatu, wtedy pozostaje nam tylko odpinanie, wykręcanie poszczególnych elementów, takich jak: dysk twardy (HDD), bezprzewodowa karta sieciowa (WiFi), modem HSDPA, Modem, LCD, czytnik linii papilarnych (Fingerprint), czytnik kart pamięci (SD Card) itd. Każda z tych części może powodować problemy podczas uruchamiania komputera powodując tzw. No BOOT. Podczas takiej diagnozy odpinamy po jednym podzespole i sprawdzamy efekt po próbie uruchomienia sprzętu. Dla większej wiarygodności pamięć RAM, procesor czy też karta graficzna powinny być podmienione na te teoretycznie i praktycznie sprawne. Może zdarzyć się tak, że odepniemy właściwą część, ale pamięć RAM będzie uszkodzona i laptop nie wystartuje. Wprowadzimy wtedy w błąd samego siebie.

Płyta główna (Motherboard) – jeśli zawiodą już wszystkie kombinacje, pozostaje nam tylko wymiana płyty głównej bądź oddanie jej do serwisu, który mógłby być w stanie ją naprawić.

Laptop uruchamia się, słychać uruchamiający się system oraz pracę dysku twardego, ale nie widać nic na LCD. Ewentualnie brak podświetlania

Zaczynamy od teoretycznie prostej czynności. Prawie każdy notebook ma dodatkowe, zewnętrzne wyjście Video, które może zostać włączone przez kombinację klawiszy FN + Fx (Fx = F1, F2, F3, …).
W notebookach HP jest to FN + F4, w Lenovo (IBM) FN+F5. Jeśli obraz pojawi się, cieszymy się z sukcesu. Nic nie jest uszkodzone :)

Uszkodzony inwerter – inwerter jest odpowiedzialny za zasilanie świetlówki bądź coraz popularniejszych diod LED. Oczywistym jest, że jeśli inwerter ulegnie uszkodzeniu, tracimy podświetlenie. Na pierwszy rzut oka nie widać obrazu, ale gdy się dokładnie przyjrzymy bądź poświecimy latarką wprost na LCD, zauważymy kontury naszego systemu operacyjnego, pod warunkiem, że takowy się uruchomi. Jednak sam brak podświetlania nie tłumaczy od razu uszkodzenia inwertera. Niekiedy jest to właśnie uszkodzenie świetlówki lub diod LED. Najłatwiej i najbezpieczniej wymienić panel LCD, ale istnieją też szanse, że wymienisz świetlówkę we własnym zakresie. Potrzeba do tego sporych umiejętności manualnych.

Zakładamy, że nie mamy też podświetlenia. Musimy rozkręcić naszego notebooka i sprawdzić połączenie płyta główna – LCD. Najlepiej jest wyciągnąć wtyczki i włożyć je ponownie. Zdarza się, że taka operacja przynosi oczekiwany rezultat.

Inne potencjalne uszkodzenia sięgają wgłąb płyty głównej, karty graficznej lub LCD. Niestety nie ma uniwersalnego rozwiązania tych problemów.

Laptop wyświetla komunikat podczas testu POST (Power – On Self Test)

Przede wszystkim musimy spisać treść błędu oraz jego ewentualny kod. Następnie udajemy się na poszukiwania odpowiednich informacji w Internecie. Jeśli uda nam się zlokalizować jakiej części dotyczy błąd, sprawdzamy czy po wymontowaniu tego podzespołu, komunikat nadal się pojawia.

Najczęściej błędy dotyczą dysków twardych. Moim zdaniem taki dysk lepiej wymienić. Nie wiadomo do końca kiedy może odmówić posłuszeństwa i pozbawić nas danych, które na tym dysku twardym (HDD) przechowujemy.

Laptop przechodzi test POST, ale później widzimy komunikat błędu lub Bluescreen

Z komunikatem postępujemy tak samo jak z błędem podczas testu POST. Szukamy informacji w Internecie bądź na forum. Z bluescreenem można zrobić podobnie, ale jeśli żadne rozwiązania z Internetu nie pomagają, może to oznaczać, że uszkodzona jest część sprzętu w notebooku.

Pamięć RAM – musimy zaopatrzyć się najlepiej w program MemTest. Pobieramy obraz ISO, nagrywamy plik ISO jako obraz, a nie dane i testujemy pamięć RAM. W zależności od ilości zainstalowanej pamięci, długość testu powinna trwać około 1h. Zapewni nam to przynajmniej jedno powtórzenie pełnego testu. Ewentualne błędy, które mogą pojawić się podczas testu, przeważnie wskazują na uszkodzoną pamięć RAM. Są jednak przypadki, kiedy to pamięć jest sprawna a błędy powodowane są przez złą pracę procesora. Dla potwierdzenia jednej z usterek podmieniamy pamięć RAM lub procesor na sprawny i powtarzamy test. Wiele dystrybucji Linuksa na płycie instalacyjnej ma możliwość uruchomienia programu MemTest (np. płyta instalacyjna Ubuntu). Zatem jeżeli mamy taką płytę, możemy posłużyć się nią celem testu.

Dysk twardy (HDD) – niektóre laptopy mają wbudowany test dysku twardego w BIOS-ie. Jeżeli mamy taką możliwość, korzystamy z tego testu. W innym przypadku musimy poszukać na stronie producenta dysku twardego, odpowiedniego oprogramowania. Z tego co mi wiadomo, to każdy producent ma taki zestaw oprogramowania dla zwykłego użytkownika. Można też skorzystać ze specjalnej kompilacji płyty, która nazywa się Ultimate Boot CD. Na tej płycie znajduje się parę programów do testowania dysków twardych. Warto dodać jeszcze słowo o testach. Przeważnie wszystkie testy mają dwie opcje. Test szybki (Short) oraz test dokładny (Long). Warto poświęcić czas dla tego drugiego wariantu i przeprowadzić dłuższy, dokładniejszy test.

Procesor (CPU) – istnieją różne testy procesorów, ale ciężko potwierdzić ich skuteczność. Najlepszym wyjściem jest podmiana procesora na taki, który jest sprawny.

Reszta podzespołów – zaczynamy od odłączania wszystkiego, co do płyty głównej jest podłączone.

Laptop wyłącza się lub restartuje podczas uruchamiania się lub pracy systemu operacyjnego

Na początek dobrze jest sobie zrobić rachunek sumienia z tego, kiedy ostatnio czyściliśmy nasz laptop. Kurz, który zbiera się na układzie chłodzenia, tworzy szczelną ścianę wokół radiatora, skutecznie blokując dopływ powietrza. Nasz wentylator dostaje „nadprzyrodzonych” obrotów, ale i tak nie jest w stanie wychłodzić notebooka. Rozwiązanie mamy na portalu. Redaktor Tomasz Słodziński napisał o tym artykuł.

Załóżmy, że żyjemy w zgodzie z naszym laptopem i dbamy o jego „higienę”, ale temperatura i tak jest wysoka. Pierwszą operacją powinna być wymiana pasty lub taśmy termoprzewodzącej. Musimy pamiętać, że taka pasta czy taśma też ma swoją określoną żywotność i po pewnym czasie straci swoje właściwości.

Wymieniliśmy pastę, ale problem przegrzewania nadal występuje. Czas sprawdzić jak działa nasz radiator. Musimy rozebrać nasz notebook tak, abyśmy byli wstanie widzieć radiator w całej okazałości, następnie podczas pracy laptopa lub chwilę po jego wyłączeniu sprawdzamy czy radiator (thermal, Heat-pipe) jest ciepły/gorący na całej swojej długości. Jeśli radiator jest gorący tylko przy źródłach ciepła, to oznacza jego uszkodzenie. Często thermal ulega rozszczelnieniu a gaz, który znajduje się radiatorze, wycieka. Niektóre typy radiatorów swoje uszkodzenie prezentują w dość ciekawy sposób. Kolor radiatora przeważnie jest matowy ale kiedy radiator jest uszkodzony, jego kolor staje się bardziej wyrazisty.

Uporaliśmy się z temperaturami ale notebook i tak się restartujej.

Obraz jest wyświetlany w nieprawidłowy sposób

Pierwszy test to sprawdzenie czy elektronika matrycy jest w porządku. Łapiemy matrycę za rogi i w czasie gdy jedną rękę przyciągamy do siebie, drugą prostujemy. Wyginamy w ten sposób matrycę i jeżeli obraz w jakikolwiek sposób zmienia się, mamy prostą odpowiedź. Czas LCD dobiegł końca i musimy go wymienić. Podczas tego testu pamiętajmy, aby nie wygiąć matrycy za mocno. Może pęknąć nam w rękach.

Powyższy test nie dał żadnych rezultatów? W takim razie przechodzimy do sprawdzenia połączenia notebooka z matrycą LCD. Musimy rozkręcić nasz sprzęt i sprawdzić czy wtyczki znajdują się na swoich miejscach. Najlepiej wyciągnąć i włożyć je ponownie.

Nie mamy jeszcze rozwiązania? Warto sprawdzić jak laptop pracuje na zewnętrznym monitorze. Poprawnie działający zewnętrzny monitor mówi nam tylko, że tutaj jest OK, ale niestety nie potwierdzi usterki, jeśli ta leży w układzie graficznym.

Wymieniliśmy LCD, przewód łączący, ale usterka nadal jest widoczna, a na zewnętrznym monitorze wszystko jest ok. Zmuszeni jesteśmy do wymiany płyty głównej lub oddania jej do serwisu, który postara się ją naprawić.

Laptop nie ładuje baterii

Diagnozę zaczynamy przede wszystkim od sprawdzenia czy nasz zasilacz jest sprawny. Na wyłączonym notebooku wyciągamy baterię i sprawdzamy czy laptop włącza się z podłączonym zasilaczem. Jeśli nie, dobrym wyjściem z sytuacji byłoby podłączenie innego, sprawnego zasilacza. Jeżeli nawet po takim kombinowaniu notebook się nie odpala, oznacza to, że nasza płyta jest uszkodzona i trzeba ją wymienić/naprawić w zewnętrznym serwisie.

W innym przypadku musimy sprawdzić czy nasza bateria jest sprawna. Na początek proponuję sprawdzić, czy notebook włącza się na samej baterii. Jeśli laptop nie włączy się, może oznaczać to dwie usterki. Uszkodzona bateria bądź układ zasilania. Tutaj przede wszystkim dobrym wyjściem jest zrobienie testu ładowania na innej, sprawnej baterii. Jeżeli bateria działa i ładuje się bez problemów, możemy odetchnąć z ulgą i zakupić nową baterię, jednak gdy akumulator nadal się nie ładuje, uszkodzenie leży w płycie głównej, którą trzeba będzie oddać do serwisu lub wymienić na sprawną.

Warto dodać, że długo nieładowana bateria, w przypadku uszkodzenia zasilacza, może na pozór wydawać się niesprawna. Czasami jej długie ładowanie wskrzesza ją do życia i zaczyna pracować tak, jak wcześniej.

Touchpad, klawiatura, czytnik linii papilarnych, czytnik kart pamięci, dźwięk itd. nie działają prawidłowo

Każdy z nas stara się, aby uniknąć niepotrzebnych wydatków związanych z naprawą. W problemach związanych z podzespołami, które wymieniłem w tytule rozdziału, niekiedy winny jest system operacyjny bądź oprogramowanie firm trzecich. Nie będę tutaj opisywał całego sposobu na zdiagnozowanie problemu tylko przekieruje Was do opisu stworzonego przez usera Jo_gurt. Tutaj post z FAQ.

Podsumowanie

Mam nadzieje, że te porady ułatwią Wam dotarcie do uszkodzonej części. Pamiętajmy, że wszystkie operacje jakie wykonujemy, robimy na własną odpowiedzialność. Nie zalecam też zbyt „głębokiego grzebania” w sprzęcie, jeśli ten jest jeszcze na gwarancji. Przed jakąkolwiek operacją zalecam też uziemienie własnego ciała, inaczej rozładowanie nagromadzonych ładunków ESD. Można to zrobić dotykając ręką kaloryfera. Ładunki ESD (Electrostatic Discharge) są na tyle niebezpieczne, że potrafią nieodwracalnie uszkodzić nasz sprzęt.