Etyka samochodowa - jaka powinna być?

Czasem nie ma dobrego wyjścia, ale trzeba wybrać najmniejsze zło. Gdy auto jest prowadzone przez ludzkiego kierowcę, to on musi w ułamku sekundy zadecydować, jak wybrnąć – musi podjąć decyzję, co przyniesie najmniejszą szkodę (potrącenie człowieka lub zwierzęcia, uderzenie w nieruchomą przeszkodę czy wciśnięcie hamulców do oporu i zatrzymanie się na środku ulicy). Czy powinien ratować siebie, czy innych. Samokierujący się samochód nie wie, co powinien w takiej sytuacji zrobić – to człowiek musi mu najpierw to powiedzieć.

Niemiecki rząd, we współpracy z inżynierami, ekspertami i prawnikami, opracował właśnie taki zestaw „etycznych” reguł, których powinien trzymać się samokierujący się samochód. Najważniejsza z nich jest taka, że ludzkie życie zawsze musi mieć pierwszeństwo nad życiem zwierzęcia, a już tym bardziej nad przedmiotami. Taka zasada jest jednak wystarczająca tylko wtedy, gdy sytuacja jest prosta i istnieją jedynie trzy możliwe zakończenia, w których albo ginie człowiek, albo ginie zwierzę, albo zniszczone jest – powiedzmy – ogrodzenie.

Jednak są też trudniejsze sytuacje. Weźmy chociażby tzw. dylemat wagonika, w którym (za Wikipedią) „wagonik kolejki wyrwał się spod kontroli i pędzi w dół po torach. Na jego drodze znajduje się pięciu ludzi przywiązanych do torów przez szalonego filozofa. Ale możesz przestawić zwrotnicę i w ten sposób skierować wagonik na drugi tor, do którego przywiązany jest jeden człowiek” – pytanie brzmi: co powinno się zrobić (pozwolić na śmierć 5 ludzi czy interweniować i skazać na śmierć innego człowieka)? Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy w grę wchodzą ludzie o różnym wieku albo na przykład w ciąży.

Szef projektu samokierujących się samochodów Google odpowiedział, że auta wykorzystujące jego system nie będą mogły decydować, kto ma zginąć. Do tego samego wniosku doszła niemiecka komisja, która spisała punkt mówiący, że „jeśli wypadek jest nieunikniony, samochód nie może podejmować żadnych decyzji odnośnie do tego, kogo uratować – nie może to być zależne od wieku, płci, rasy, sprawności itp. – każde życie ma tę samą wartość”.

Jeśli więc jest możliwość uratowania ludzkiego życia, samochód powinien do tego dążyć, ale jeśli ktoś musi zginąć, to system nie może decydować o tym, kto. Szef Mercedesa zdaje się nie do końca z tym zgadzać. W 2016 roku stwierdził bowiem, że gdyby auto miało możliwość uratowania kierowcy lub pieszego, powinno próbować uratować tego pierwszego, ponieważ ma on większe szanse na przeżycie. Niemieckie prawo takiego nadawania priorytetów ma jednak zabronić.

Wśród innych założeń odnajdujemy na przykład obowiązek instalowania czarnych skrzynek (które pozwolą określić, czy do wypadku doprowadziła maszyna czy człowiek) oraz oddanie w ręce nabywcy samochodu kontroli nad tym, kto i w jaki sposób przetwarza dane zbierane przez auto. 

Źródło: The Register, Engadget, The Next Web, Wikipedia. Foto: PublicDomainPictures/Pixabay (CC0)