5 porad przy tworzeniu kopii zapasowych na zewnętrzny dysk

Jeśli masz nawyk i dbasz o regularne tworzenie kopii zapasowych swoich danych, gdzieś na zewnętrznym dysku, sieciowym NAS lub w chmurze, jest to już połowa sukcesu i należą Ci się brawa.

Poniższy poradnik przygotowaliśmy dla użytkowników niezaawansowanych. Dotyczy prostych kopii w małej firmie lub użytku domowym, przy wykorzystaniu standardowych dysków zewnętrznych. Tematyka Backup i Storage jest bardzo obszerna, a metody zależą od wielu czynników, np.: ilości danych do archiwizowania, wielkości firmy, poziomu bezpieczeństwa, etc.

Wszystko co opisujemy poniżej, jako 5 porad przy tworzeniu kopii zapasowych na zewnętrznych dyskach, potraktuj jako rzeczy opcjonalne i dodatkowe informacje, które pomogą Ci uniknąć błędów, przyspieszyć lub usprawnić proces tworzenia kopii, zabezpieczyć ważne dane przed niepowołanym dostępem. Sam zdecydujesz, która z nich może być dla Ciebie przydatna.

1.Szybciej - nie rób kopii całego dysku C:

Nie mówimy w tym przypadku o tworzeniu pełnego obrazu dysku, z którego możemy przywrócić cały system Windows, ale wyłącznie regularnych kopiach wybranych danych, na wypadek awarii, kradzieży lub zgubienia komputera.

Około 15GB zajmuje sam katalog Windows,  a zainstalowane programy (Pliki Programów x86 i Program Files) czasami do 5GB.  Taka ilość danych wydłuża czas tworzenia kopii, a kopiowanie większej ilości danych przez WiFi może trwać nawet do godziny.
Zmniejszenie paczki z danymi będzie ważne, gdy robimy backup na sieciowy serwer plików NAS, zewnętrzny dysk sieciowy lub zewnętrzny dysk WiFi.

Najprostsze rozwiązanie dla niezaawansowanych to kopia dysku C: oraz "wykluczenie" wybranych katalogów - Windows, Pliki Programów x86,  Program Files i ewentualnie innych, co do których mamy pewność, że nie są nam potrzebne w kopii. Ta metoda wymaga jednak, od programu do tworzenia kopii, funkcji "wykluczania plików"

Druga metoda, polega na wskazaniu katalogów do kopii lub trzymaniu ważnych danych na osobnej, dedykowanej partycji dysku (np: w przypadku laptopa) lub drugim dysku (w przypadku PC). Używanie osobnej partycji, dodatkowo ułatwia zaszyfrowanie danych lub bezstresową reinstalację Windows na czysto.

Metoda osobnej partycji wymaga jednak odrobiny wiedzy i dyscypliny, bo aplikacje z reguły chcą zapisywać dane w domyślnych katalogach Windows, jak "Dokumenty", "Obrazy", "Pobrane", "Pulpit". Dlatego w tym przypadku,  rekomendujemy opcję wskazywania lub wykluczania wybranych katalogów.

Szybsze tworzenie kopii umożliwiają także funkcje kopii różnicowych lub przyrostowych, o których piszemy dalej. Mimo to, nawet dla kopii różnicowej i przyrostowej wskazane jest regularne wykonanie pełnej kopii. Domyślasz się dlaczego?

2. Szybciej - wybierz USB 3.0 lub 3.1

Jeśli mielibyśmy wymienić powody, dla których warto zamienić stary dysk USB 2.0 na nowy ze złączem 3.0 lub 3.1, to wykonywanie kopii zapasowej może być najlepszym argumentem do zakupu. Oczywiście aby wykorzystać prędkość jaką oferuje 3.0 i 3.1 potrzebne jest też takie złącze w komputerze lub laptopie. 

Jeśli kopia nie będzie szyfrowana lub kompresowana, to najważniejszą rzeczą, która będzie potrzebna do jej szybkiego wykonania, jest wysoki transfer danych złącza do którego podpinasz zewnętrzny dysk. Dla USB 2.0 średnie realne prędkości wynoszą 20~30MB/s, a kopiowanie 20GB danych może trwać 15~20 minut. W dysku USB 3.0 realna prędkość transferu to 70~90MB, a kopiowanie 20GB potrwa około 3~5 minut.

Ekstremalnie szybkie kopiowanie zapewni zewnętrzny dysk klasy SSD ze złączem USB 3.1 gen2. Realny transfer wynosi 400MB/s. Przy takiej szybkości można sobie już pozwolić dla każdej kopii na tworzenie pełnego obrazu dysku.

3. Ochrona - lepiej zaszyfruj dysk zewnętrzny

Gdy kopie zapasowe wysyłasz na zewnętrzny dysk, niezależnie czy jest to dysk biurkowy 3.5" czy przenośny 2,5", warto zaszyfrować dane, aby po podłączeniu do innego komputera nie można ich odczytać.

Wybrane programy do szyfrowania dysków umożliwiają ich automatycznie "podłączanie", gdy użytkownik zaloguje się na swoje konto w Windows. To znacznie ułatwia korzystanie z zaszyfrowanego dysku. Natomiast gdy dysk zostanie podłączony do innego komputera,  danych nie będzie można odczytać bez podania hasła, co z kolei oznacza, że będą bezpieczne.

Najprostszym sposobem na szyfrowanie dysku jest program BitLocker, zintegrowany z systemem Windows 10 Pro. Jak zaszyfrować dowiesz się z osobnego artykułu.

4.Wygoda - zaplanuj automatyczne kopie

Wiele aplikacji do tworzenia kopii umożliwia zautomatyzowanie. Tylko jeden raz ustawiasz kiedy, w jakie dni, ile kopii itp, a następnie kopia będzie tworzyć się bez Twojego udziału. Prawdopodobnie nie wszystkie pliki z danymi i dokumentami na Twoim komputerze zmieniają się, a  głównie przybywają nowe. W tej sytuacji najlepiej skorzystać w funkcji kopii różnicowej lub przyrostowej, które skopiują tylko nowe dane, lub te które zmieniły się.

Jaka jest różnica pomiędzy kopią różnicową a przyrostową? Różnicowa kopiuje wszystkie nowe pliki i zmienione, od ostatniej pełnej kopii. Przyrostowa kopiuje nowe i zmienione pliki, od ostatniej kopii przyrostowej. 
Wykonywanie pełnej można skonfigurować na dowolną ilość, np.: co 5, co 10 lub co 15 kopii różnicowych/przyrostowych. Można też skonfigurować ile pełnych kopii będzie przechowywanych na dysku.

5. Ostrożność - kopie plików działających aplikacji

Najlepszym przykładem może być plik PST programu Outlook, lub jakikolwiek inny „główny” plik programu pocztowego. W szczególnych okolicznościach, gdy  plik ma dużą objętość i aplikacja jest otwarta, kopia pliku Outlook może się nie wykonać. W najczarniejszym scenariuszu, nieświadomy użytkownik mógłby mieć nawet kilka pełnych kopii z kilku miesięcy, ale żadna nie będzie zawierać kopii powyższego pliku.

Są na to rozwiązania, np: specjalistyczne aplikacje do archiwizacji kopiujące pliki będące w użyciu. W tym jednak wypadku najprostszą i najszybszą poradą dla niezaawansowanego użytkownika, będzie zamknięcie wszystkich aplikacji na czas tworzenia kopii, ewentualnie tworzenie oddzielnej kopii tylko dla jednego pliku. Szczególnie gdy jest to plik PST, który u niektórych użytkowników może mieć objętość nawet ponad 10GB. Łatwo wówczas zweryfikować, czy automatyczna kopia takiego pliku powiodła się.