Używasz oczyszczacza powietrza już kilka lat? Wymieniłeś w nim filtr?

Oczyszczacze powietrza XXI w. to bardzo zaawansowane urządzenia. Można spotkać się ze stwierdzeniem, że skutecznie walczą z kurzem, roztoczami i drobnoustrojami. To oczywiście prawda, jednak spełniają jeszcze jedną, bardzo ważną funkcję - chronią nas przed smogiem przedostającym się do mieszkania czy biura. Ale żeby tak się stało, potrzebny jest filtr... i to nie jeden, a zwykle trzy. A jeśli urządzenie ma gwarantować pełną ochronę, trzeba o nie odpowiednio zadbać.

Na rynku znaleźć można bardzo wiele modeli oczyszczaczy powietrza, dlatego przeciętnemu użytkownikowi trudno wybrać ten, który spełni jego oczekiwania. Pojawia się także wiele pytań odnośnie eksploatacji samego urządzenia, częstotliwości wymiany filtrów czy sposobów ich czyszczenia. Zacznijmy zatem do początku - jakie filtry montuje się w oczyszczaczach?

Jakie są rodzaje filtrów w oczyszczaczach powietrza?

Największą popularnością cieszą się oczyszczacze z trzema filtrami: wstępny, węglowy, HEPA/EPA. Najefektywniejsza metoda oczyszczania powietrza zakłada kombinację filtrów. Pierwsze zanieczyszczenia wyłapuje filtr wstępny, po czym kieruje powietrze do filtra węglowego i HEPA.

Filtr wstępny wyłapuje zanieczyszczenia widoczne gołym okiem. Na nim zatrzymuje się sierść, naskórek, włosy czy kurz. Mówiąc kolokwialnie – jego podstawowym zadaniem jest zatrzymanie największych zanieczyszczeń, a tym samym przedłużenie żywotności bardziej specjalistycznych filtrów, które nie zapchają się tak szybko. Zdecydowana większość oczyszczaczy jest wyposażona we filtr wstępny właśnie z tego względu. Zdarzają się modele, które go nie posiadają, ale wtedy trzeba liczyć się z koniecznością częstszej wymiany pozostałych.

Filtr węglowy (z węglem aktywnym) neutralizuje organiczne zanieczyszczenia gazowe. Mówiąc wprost: usuwają z powietrza wszystkie brzydkie i nieprzyjemne zapachy i eliminuje lotne związki organiczne, które mają negatywny wpływ na zdrowie. Dzięki niemu z powietrza usunięte zostają benzopireny znajdujące się w smogu, aceton, który znajdziemy w farbach czy terpeny, które są obecne w chemii domowej. Filtr węglowy z wyglądu przypomina plaster miodu, a w jego wnętrzu znajdują się równomiernie rozłożone granulki węgla.

Filtr HEPA (lub starszy typ EPA) pewnie część z Was kojarzy chociażby z zastosowania go w odkurzaczach. W przypadku oczyszczaczy powietrza jest najważniejszym, a zarazem podstawowym, elementem całego urządzenia, bo pozwalają oczyścić powietrze z pyłów PM2.5 i PM10 (o średnicy mniejszej niż 2,5 lub 10 mikrometrów), pyłków roślin, zarodników pleśni i grzybów, alergenów, bakterii, wirusów, drobnego kurzu i sierści, które przepuszcza filtr wstępy. Jak widać, lista jest długa, ale doskonale obrazuje, jak ważnym elementem każdego oczyszczacza jest filtr HEPA. Możemy tu wyróżnić cztery poziomy filtracji:

• Filtry EPA klasy E11 - skuteczność filtracji na poziomie 95%,
• Filtry EPA klasy E12 - skuteczność filtracji na poziomie 99,5%,
• Filtry HEPA klasy H13 - skuteczność filtracji na poziomie 99,95%,
• Filtry HEPA klasy H14 - skuteczność filtracji na poziomie 99,995%.

Najczęściej spotkamy te trzy pierwsze warianty, bo klasa H14 jest zarezerwowana dla specjalistycznych urządzeń stosowanych w szpitalach. Filtry HEPA zbudowane są z cienkich arkuszy tworzących harmonijkę i pokryte warstwą włókna szklanego.

Wymienione wyżej filtry należą do tych najpopularniejszych i najczęściej stosowanych, zwykle też stosuje się je wszystkie razem, aby osiągnąć jak najlepsze efekty. Nie są to jednak jedyne rodzaje. Trzeba jeszcze powiedzieć o:

• filtrach termodynamicznych z rdzeniem sterylizującym, który nagrzewa się do temperatury 200°C. Z jego pomocą usuniemy z powietrza kurz, alergeny, bakterie, wirusy, pleśnie pyłki i zapachy organiczne,
• filtrach elektrostatycznych (jonowych), jednak te stosowane są jako filtry dodatkowe, zwiększające skuteczność filtracji,
• filtrach fotokatalitycznych, które również mają za zadanie wspierać oczyszczanie,
• filtrach wodnych, które przy okazji nawilżają powietrze.

Jak często trzeba wymieniać filtry?

Zakup oczyszcza powietrza nie jest jednorazowym wydatkiem. Filtry z czasem się zużywają i jeśli mają nadal skutecznie działać, trzeba je wymienić. W zasadzie trudno jednoznacznie powiedzieć, w jakim przedziale czasowym należy założyć nowy, bo to wynik kilku czynników. Bardzo wiele zależy od środowiska, w jakim pracuje. Drugi czynnik to czas, a konkretnie sezon, bo w zimę, kiedy smog sięga zatrważającego poziomu, będzie to znacznie częstsza wymiana. Nie bez znaczenia jest również czas pracy samego urządzenia czy sam rodzaj filtra. Dla przykładu, przyjmuje się, że filtr HEPA trzeba wymienić raz na rok (jeśli pracuje w bardzo zanieczyszczonym środowisku 4-5 miesięcy), z kolei filtr z aktywnym węglem wymienia się nawet po dwóch latach.

Mimo wszystko musicie mieć na uwadze, że każdy producent może mieć inne zalecenia, a i same filtry mogą być mniej lub bardziej zaawansowane technologicznie, a to z kolei ma przełożenie na ich żywotność. Jeśli chodzi o moment samej wymiany, to oczyszczacz zwykle sam sygnalizuje, że to najwyższa pora na nowy filtr. Wszystkie informacje znajdują również w instrukcji obsługi i naprawdę warto się z nimi zapoznać. Po pierwsze unikniemy w ten sposób sytuacji, w której urządzenie przestaje być wydajne, a po drugie, znajdziemy tam wszystkie niezbędne wskazówki, jak prawidłowo przeprowadzić proces wymiany.

Istnieją też filtry, które wymiany nie wymagają wcale, jak chociażby filtr wstępny (chociaż istnieją też modele wymienne, ale tutaj żywotność jest znacznie większa, bo nawet do 10 lat).

A może szybkie czyszczenie zamiast kosztownej wymiany?

W sieci pojawia się mnóstwo informacji odnośnie tego, czy można wyczyścić filtry. Jedni mówią tak, inni mówią nie, a prawdę znajdziecie w instrukcji obsługi, bo każde urządzenie jest inne. Są takie filtry, które bez problemu można, a nawet trzeba, umyć pod bieżącą wodą i mowa tutaj o filtrach wstępnych. Istnieją też tzw. filtry zmywalne, które można bezpiecznie umyć, jednak to wcale nie oznacza, że stają się wielokrotnego użytku. Po opływie określonego czasu i tak trzeba będzie wymienić je na nowy.

W większości przypadków filtry HEPA i węglowe nie nadają się do zanurzenia w wodzie. Jeśli użytkownik zdecyduje się na taki krok, mimo wyraźnej informacji w instrukcji, że filtrów nie należy myć, może mieć pewność, że straciły swoje właściwości. Od tej reguły istnieją wyjątki i niektórzy producenci deklarują, że bieżąca woda nie będzie zagrożeniem dla filtrów. W dalszym ciągu nie jest to tożsame z pojęciem wielokrotnego użytku i prędzej czy później trzeba będzie je wymienić.

Warto jednak zaznaczyć, że filtry HEPA i węglowe można odkurzyć. Oczywiście delikatnie i z wyczuciem, bo ich konstrukcja jest raczej krucha. Taki zabieg można powtarzać regularnie co 2-3 tygodnie i w ten sposób nieco wydłużyć żywotność filtra.

Co się stanie, jeśli nie wymienimy filtrów?

Chyba nikogo nie zaskoczę, jeśli kolejny raz powiem, że to zależy. A zależy od samego producenta, bo opcje mogą być dwie. W pierwszej urządzenie po prostu odmówi współpracy i w ten sposób użytkownik jest zmuszony do dokonania wymiany. W drugim wariancie oczyszczacz będzie pracował, trzeba jednak sobie jednak zadać pytanie, jaki w tym sens, skoro i tak nie spełnia swojej funkcji?

Jak zostało powiedziane już na samym początku artykułu - filtry to serce każdego oczyszczacza powietrza. Jeśli nie dbamy o ich regularną wymianę, to i tak nie zapewnią tego, za co zapłaciliśmy w momencie zakupu urządzenia. Po co więc wydawać w ogóle na nie pieniądze? Chociaż niektóre modele potrafią cieszyć oko, to nie są ozdobą samą w sobie i mają spełniać określoną funkcję, zadbajmy więc o to, aby mogły działać jak najlepiej.