Jak wyciszyć komputer?

Wydajność, funkcjonalność i wygląd to nie jedyne kryteria budowy komputera. Użytkownicy coraz częściej zwracają uwagę również na kulturę pracy podzespołów. Nie ma się jednak czemu dziwić – szum, buczenie czy piszczenie komponentów potrafi irytować (szczególnie przy długich, nocnych sesjach spędzonych przed PC-tem). Jak się pozbyć hałasu? W jaki sposób dodatkowo wyciszyć komputer? Czym się kierować przy budowie cichego zestawu? Przygotowaliśmy poradnik, który odpowie na te oraz inne pytania.

Krótko o hałasie

Nim przejdziemy do porad dotyczących wyciszania poszczególnych komponentów, warto powiedzieć kilka słów o samym hałasie i jego uciążliwości – ta zależy od poziomu, częstotliwości, a także częstotliwości występowania i stopnia przewidywalności dźwięku. Dodatkowo każdy człowiek ma inną wrażliwość słuchu i tolerancję na dźwięki. Trudno zatem precyzyjnie określić, jaki hałas będzie dla nas akceptowalny, a jaki już będzie czynnikiem uciążliwym (inaczej będziemy reagować np. na losowe drgania dysku twardego, a inaczej na jednostajny szum powietrza z wentylatora).

Znacznie prostszą i bardziej przejrzystą metodą jest tutaj punkt odniesienia natężenia dźwięku, który możemy porównać do znanych nam sytuacji. Poniżej znajdziecie przykładową skalę natężenia hałasu w decybelach i przykład mniej więcej odpowiadający danej wartości. Przy interpretacji skali należy jednak pamiętać o logarytmicznym charakterze odczuwania głośności – wzrost poziomu głośności o 3 dB odpowiada 2-krotnemu wzrostowi natężenia, wzrost głośności o 10 dB odpowiada 10-krotnemu wzrostowi natężenia, a wzrost głośności o 20 dB odpowiada aż 100-krotnemu wzrostowi natężenia.

Widać zatem, że za hałas uciążliwy lub denerwujący śmiało możemy przyjąć natężenie dźwięku rzędu 40-50 dB, aczkolwiek w skrajnych przypadkach może być to nawet 30-40 dB.

Źródła hałasu w komputerze

Dodatkowo należy zidentyfikować źródło hałasu - w przypadku komputera można wyszczególnić jego trzy typy, które mają inną przyczynę i inne sposoby ograniczenia uciążliwości.

W większości przypadków będziemy mieli do czynienia po prostu z szumem powietrza wydobywającym się w wentylatorów. Hałas ma tutaj związek z nagrzewaniem się komponentów, a przez to wysoką prędkością obrotową i głośną pracą wentylatorów. Problem można wyeliminować zmniejszeniem prędkości i/lub wymianą chłodzenia.

Osobną kategorią jest hałas wytwarzany przez elementy mechaniczne – rozkręcające się talerze dysku twardego czy terkoczące łożysko wysłużonego wentylatora. O ile w pierwszym przypadku można albo wytłumić albo zastąpić nośnik, tak w przypadku uszkodzonego wentylatora pozostaje tylko wymiana.

Sporadyczne przypadki dotyczą „piszczących” elementów elektronicznych (np. cewek na kartach graficznych). Sytuację można rozwiązać programowo, aczkolwiek czasami jesteśmy tutaj bezsilni i konieczne jest oddanie sprzętu na gwarancję.

Wyciszanie chłodzenia procesora

Najczęstszym źródłem hałasu w komputerze jest chłodzenie procesora, które już nie radzi sobie z efektywnym odprowadzaniem ciepła z układu. Efektem jest zwiększenie prędkości obrotowej wentylatora i nieprzyjemny hałas (często może on być połączony z throttlingiem procesora).

Najprostszym i jednocześnie najefektywniejszym sposobem na wyciszenie coolera jest po prostu jego konserwacja – wyczyszczenie radiatora i wentylatora, a także wymiana pasty termoprzewodzącej. Zabieg ten należy przeprowadzać co kilkanaście miesięcy, nawet gdy nie odczuwamy zwiększenia poziomu generowanego hałasu.

UEFI nowych płyt głównych zawiera rozbudowane funkcje sterowania obrotami wentylatorów

Dobrym pomysłem może być również obniżenie prędkości obrotowej wentylatorów, co poskutkuje słabszą wydajnością coolera, ale też niższym poziomem generowanego hałasu. Regulacji prędkości obrotowej można dokonać z poziomu UEFI płyty głównej (w nowoczesnych modelach można tutaj ustawić krzywą obrotów dostosowaną do odczytów temperatury, co pozwoli zachować odpowiedni kompromis między kulturą pracy a wydajnością).

Chłodzenie wodne może być dobrą alternatywą dla powietrznego coolera (zwłaszcza przy najgorętszych i/lub podkręconych procesorach)

W przypadku najgorętszych i/lub dodatkowo podkręconych procesorów konieczna może być wymiana chłodzenia na wydajniejszy model, bądź nawet jeszcze efektywniejszy zestaw chłodzenia wodnego. Jakie wybrać chłodzenie? Zerknijcie na nasze zestawienia polecanych coolerów oraz chłodzeń wodnych.

Wyciszanie karty graficznej

Drugim najpopularniejszym źródłem hałasu w komputerze jest karta graficzna, zwłaszcza, gdy nie była ona przez długi czas konserwowana. W takiej sytuacji karta może się przegrzewać, a wentylatory zwiększać swoją prędkość obrotową.

Jak wyciszyć kartę graficzną? Podobnie jak w przypadku procesora, warto zacząć od przeczyszczenia chłodzenia. Z uwagi na plomby gwarancyjne, nie zawsze istnieje tutaj możliwość zdemontowania całego chłodzenia, więc konieczne będzie ograniczenie się do przeczyszczenia radiatora i wentylatorów (do czego można wykorzystać sprężone powietrze). Dodatkowo można pokusić się o zmniejszenie prędkości obrotowej wentylatorów poprzez modyfikację krzywej (np. w aplikacji MSI Afterburner).

Dobrym podejściem może okazać się też samodzielna wymiana chłodzenia na karcie graficznej – czy to na cichszy cooler powietrzny czy też blok wodny podłączany do całego obiegu chłodzenia cieczą. Rozwiązanie polecamy jednak bardziej doświadczonym użytkownikom. Sposób ten na ogół sprawdzi się w przypadku referencyjnych konstrukcji, gdy nie chcemy wymieniać całej karty graficznej. Warto jednak pamiętać, że część producentów zabezpiecza swoje karty plombami, więc zmiana chłodzenia wiąże się tutaj z utratą gwarancji.

Sporadyczne przypadki dotyczą hałasu generowanego przez piszczące cewki karty graficznej (problem występuje głównie przy renderowaniu bardzo dużej liczby klatek na sekundę - np. w menu gry). Poszkodowani mogą spróbować tutaj włączyć synchronizację obrazu (V-Sync, FreeSync, G-Sync). Jeżeli metoda nie pomaga, kartę należy oddać na gwarancję.

Jeżeli kupujemy nową kartę lub składamy nowy komputer, warto zapoznać się z testami kart graficznych i informacjami odnośnie kultury pracy zastosowanego chłodzenia. Dobrym pomysłem mogą okazać się modele z półpasywnym chłodzeniem, gdzie w spoczynku i przy mniej wymagających zastosowaniach wentylatory pozostają wyłączone i nie generują nawet najmniejszego hałasu.