HiS Excalibur 9800 Pro ICE-Q

Firma HIS wyposażyła swojego Radeona 9800 Pro z serii ICE-Q w wielki moduł chłodzący DHES - Direct Heat Exhaust System - czyli w wolnym tłumaczeniu Bezpośredni Wydech Ciepła. Jak nie trudno się domyślić, niebieski wiatraczek zasysa chłodne powietrze, przepycha je przez żeberka radiatora (te odbierają ciepło z GPU) i wypycha nagrzane powietrze na zewnątrz obudowy. Genialnie proste i jakże skuteczne.

Oczywiście chłodzenie DHES u wielu czytelników wzbudzi bliskie skojarzenia z zaprojektowanym dużo wcześniej systemem OTES (Outside Thermal Exhaust System) - stosowanym np: przez ABITa lub nVidię w swoich kartach - jednak projekty te różni kilka drobnych szczegółów technicznych. DHES nie korzysta z technologii 'Heat Pipe', a radiator jest w całości wykonany jedynie z aluminium. Zmniejszyło to co prawda wydajność odprowadzania ciepła, ale w dużym stopniu ograniczyło również koszt samej karty. Nowością wprowadzoną przez HISa jest natomiast przełącznik prędkości obrotowej wiatraczka - umieszczony na śledziu karty.

Dzięki przełącznikowi karta może pracować w trybie CICHYM: 1200 rpm, ~19 dB i ~60°C, lub w trybie CHŁODZĄCYM: 2400 rpm, ~23 dB i ~50°C. W trybie CICHYM wiatraczek jest rzeczywiście niesłyszalny, co na pewno będzie błogosławieństwem dla wszystkich którzy chcą mieć w komputerze bardzo wydajną kartę i jednocześnie błogą ciszę. Oto próbki, które nagraliśmy:

• HIS 9800 Pro.mp3 - klasyczny coolerek na karcie HIS Radeon 9800Pro (możecie go zobaczyć na zdjęciach w recenzji tej karty). Szum od którego po całym dniu może spuchnąć głowa.
  
• HIS ICE-Q tryb chłodny.mp3 - przełącznik w trybie High Speed, czyli 2400 obrotów. Szum z ICE-Q jest słyszalny, ale dużo cichszy i 'przyjemniejszy' niż ze zwykłego coolerka.
  
• HIS ICE-Q tryb cichy.mp3 - przełącznik w trybie Low Speed, czyli 1200 obrotów. W zasadzie ICE-Q już nie słychać. Zagłusza go wiatrak zasilacza, CPU i praca dysków.

Rzecz jasna jedynym słabym punktem tego pomysłu może być przełącznik, do którego w razie potrzeby trzeba się będzie schylić - jednak w ogólnym rozrachunku osobiście nie uważam tego za 'minus' tej karty. Mała gimnastyka nikomu nie zaszkodzi. To co najbardziej skłania do zakupu tej karty, to z pewnością te wspaniałe ~19dB. Dla nich jestem skłonny 'gimnastykować' się choćby kilka razy dziennie.
DHES HIS'a wydaje się być rozwiązaniem niemal idealnym - rozpatrując kartę Radeon 9800 Pro - nieco wydajniejszym od całkowicie bezgłośnego ZALMANA ZM80D i tańszym niż Thermaltake Cooler VGA Giant III eXtreme. Gdyby do zwykłego HIS'a 9800 Pro doliczyć cenę każdego z tych układów chłodzących, zapłacilibyśmy w sumie nieco więcej niż za HIS'a z serii ICE-Q - nie wspominając o zaletach wynikających z 'Bezpośredniego Wydechu Ciepła', bowiem ani Zalman, ani Thermaltake tego nie oferują.

Excalibur 9800 Pro wyposażony jest w procesor ATi R350 taktowany częstotliwością 380MHz i 128 MB pamięci DDR taktowanych na 680MHz (DDR340) - a więc jak wszystkie (referencyjne) karty Radeon 9800 Pro. Wyposażona jest w wyjścia: D-Sub, TV-out S-Video i złącze DVI.

Wielki radiator DHES uniesiony jest kilkanaście milimetrów na kartą - poprzez aluminiową kostkę, która bezpośrednio styka się z GPU, odbiera ciepło i przekazuje na wielkie żeberka. Całość jest solidnie przykręcona z tyłu karty, a na elemencie trzymającym radiator założono plastikową osłonę (na zdjęciu niebieska kokardka), aby zapobiec ewentualnym zwarciom z innymi elementami w obudowie komputera. Z obu stron karty na kościach pamięci przyklejone są dość duże radiatorki.

Na HIS'a z serii ICE-Q niestety nie będą sobie mogły pozwolić osoby, które wykorzystują dużą liczbę gniazd PCI. Karta swoją chłodnicą zakrywa już nie jeden, ale dwa kolejne porty PCI. Do dyspozycji pozostaną już tylko 3 ostatnie złącza - jeśli na płycie mamy ich pięć.

HIS w swoich specyfikacjach zapewniał nas, że to 'znakomite' chłodzenie daje karcie ogromne możliwości przetaktowania. W laboratorium HIS przeprowadzone testy rzekomo wykazały możliwość "wyciśnięcia" z GPU aż 474 MHz (czyli prawie o 100 MHz ponad standardowe taktowanie). Niestety, nasze testy "karty z półki sklepowej" wykazały, że już po podkręceniu GPU do 430 MHz, podczas gry w FarCry na teksturach pojawiały się liczne kolorowe kropeczki. Świadczy to o tym, że GPU (przynajmniej w tym egzemplarzu karty) nie jest przystosowany do pracy przy tak wysokim przetaktowaniu.

podkręcenie do 430/725 MHz przy pomocy programu RivaTuner

W pudełku wraz z kartą otrzymujemy pięć płytek CD: ze sterownikami, z aplikacją 3D Album, PowerDVD i dwoma grami, oraz kabel video composite + przejściówka, kabel S-Video, przejściówkę z DVI na D-Sub.

Jakość obrazu

Od pewnego czasu ocena jakości obrazu w testowanych przez nas kartach graficznych (przynajmniej z tego przedziału cenowego) jest już tylko czystą formalnością. Przy przetwornikach RAMDAC 400MHz zintegrowanych z rdzeniem GPU, oraz kartach opartych na referencyjnych projektach, oferowana jakość obrazu 2D jest bardzo wysoka, a ewentualne różnice w jakości obrazu są już praktycznie nie do wyłapania. HIS Radeon 9800 Pro można spokojnie wykorzystać do wyświetlania rozdzielczości 1600x1200 lub wyższej, bowiem rozdzielczości i częstotliwości odświeżania jakie oferuje 400 MHz RAMDAC, na dzień dzisiejszy ograniczone są raczej przez możliwości monitorów CRT - a dla paneli LCD jak wiadomo nie ma to żadnego znaczenia.

Wydajność

HIS ICE-Q ma referencyjne częstotliwości taktowania GPU i pamięci, a więc i wyniki wydajności są takie same jak innych Radeonów 9800 Pro 128 MB. Po podkręceniu, w zależności od gry i rozdzielczości, można zyskać do 10% w szybkości renderingu. W testach FARCRY, po zwiększeniu zegarów na 430/725Mhz (odpowiednio GPU i pamięć), ten zysk wynosił zaledwie 2-3 klatki na sekundę.

HIS Excalibur ICE-Q Radeon 9800 Pro ATi RV350 ciche i wydajne chłodzenie, świetna wydajność/cena