Nagrody Ig Nobel rozdane. Czego dowiedziała się ludzkość w 2021 roku?

Ig Nobel to wyjątkowo prestiżowe nagrody. Są przyznawane naukowcom, którzy dokonali najciekawszych odkryć minionego roku. Chociaż konkurencja bywa bardziej tłumna, niż w przypadku Nagród Nobla, to o otrzymanie Ig Nobel nikt się jeszcze nie starał. Dla przynających laury najistotniejszy jest bowiem temat badań, a ich rzetelność nie jest w ogóle oceniana. Zwycięstwo nie jest jednak poczytywane za plamę na honorze naukowca. Dzięki temu Ig Nobel jest przeciwieństwem zajadłego wyścigu szczurów, a ceremonia rozdania nagród cieszy zarówno wygranych, jak i przegranych.

Co musi zrobić naukowiec, żeby otrzymać Ig Nobel?

Chociaż rys humorystyczny jest obowiązujący, to zwycięzcy Ig Nobel tylko pozornie dostarczają wiedzy bezużytecznej. Nawet jeśli ustalenia naukowców nie są doniosłe, to właśnie dzięki laureatom tej nagrody wiemy na przykład, że kłaczki w pępku pochodzą z naszej bielizny. Bądźmy szczerzy sami ze sobą: każdego kiedyś ich obecność zastanowiła. Wiedza, że nie odpowiada za niebrudna koszulka lub inny element garderoby, poprawia standard życia szczególnie zainteresowanych oraz ich otoczenia.

Zasady przyznawania nagród Ig Nobel są w pewnym stopniu podobne do tych, jakie obowiązują w przypadku nagród rozdawanych przez Akademię Noblowską. Tożsame są kategorie, ale w grę dużo częściej wchodzą badania, które dały wynik negatywny. Laureatami też nie zawsze są naukowcy. Ig Nobel trafił między innymi w ręce policji irlandzkiej. Jej funkcjonariusze zostali uznani za godnych nagrody literackiej, ponieważ wypisywali mandaty pewnemu Polakowi nazywającemu się Prawo Jazdy.

Czego dowiedzieliśmy się w 2021 dzięki zdobywcom Ig Nobel?

W 2021 roku dzięki nagrodzonym Ig Nobel naukowcom ludzkość wie i umie zdecydowanie więcej. Choć niektóre odkrycia rozwiązują problemy tylko nielicznych, to potencjału praktycznego nie można odmówić żadnej z nagrodzonych prac naukowych.

Wśród nagrodzonych dokonań naukowych coś dla siebie znajdzie praktycznie każdy przedstawiciel gatunku ludzkiego. Szczególnie wdzięczni naukowcom mogą być tym razem właściciele kotów oraz zakatarzeni. Dodatkowo, każdy brodacz może z większą dozą spokoju poruszać się wśród ludzi, a właściciele zarostu, którzy są zainteresowani transportem powietrznym nosorożców, mają aż dwa powody, żeby odczuwać wdzięczność dla świata nauki.

Korzystających z budynków szkolnych i komunikacji publicznej ucieszy zapewne fakt, że mamy podstawy naukowe do tego, żeby unikać kontaktu z porzuconymi przez użytkowników gumami do żucia. Ich brak narażał przecież wielu na wyjątkowo niebezpieczne eksperymenty na własną rękę. Teraz możemy być pewni, że należy się od tego powstrzymywać nawet jeśli przyklejone kawałki gumy nie zostały umieszczone równo.

Typowa sytuacja kontaktu człowieka z porzuconym kawałkiem gumy do żucia. Zdjęcie ilustracyjne

Nagrodzone prace to także wynalazki oraz ulepszenia. Od niedawna właściciele łodzi podwodnych mogą sięgać po tańsze i skuteczniejsze środki eksterminacji karaluchów. Miłośnicy teorii spiskowych mogą liczyć na nowy, finezyjny algorytm, który pozala na podstawie zdjęć polityków określić ich poziom otyłości i skorelować go ze współczynnikiem korupcji w kraju, w którym polityk prosperuje. Narzędzie to może nie do końca jest obiektywne, ale działa.

Lista laureatów Ig Nobel 2021:

Transport:

Badania na temat pozycji, w jakiej powinny latać nosorożce

Robin Radcliffe, Mark Jago, Peter Morkel, Estelle Morkel, Pierre du Preez, Piet Beytell, Birgit Kotting, Bakker Manuel, Jan Hendrik du Preez, Michele Miller, Julia Felippe, Stephen Parry i Robin Gleed (NAMIBIA, RPA, TANZANIA, ZIMBABWE, BRAZYLIA, WIELKA BRYTANIA, USA)

Ekonomia:

Opracowanie algorytmu znajdującego powiązanie pomiędzy otyłością polityków, a poziomem korupcji w kraju, w którym działają

Pavlo Blavatskyy (FRANCJA, SZWAJCARIA, AUSTRALIA, AUSTRIA, CZECHY, WIELKA BRYTANIA)

Entomologia:

Badania nad efektywnym sposobem eksterminacji karaluchów na okrętach podwodnych

John Mulrennan, Jr., Roger Grothaus, Charles Hammond i Jay Lamdin (USA)

Medycyna:

Wykazanie, że stan orgazmu może być tak samo skuteczny dla poprawy oddychania przez nos jak leki zmniejszające przekrwienie.

Olcay Cem Bulut, Dare Oladokun, Burkard Lippert i Ralph Hohenberger (NIEMCY)

Fizyka:

Eksperymenty mającje na celu ustalenie przyczyn dla których piesi nie wpadają na siebie nawzajem

Alessandro Corbetta, Jasper Meeusen, Chung-min Lee, Roberto Benzi i Federico Toschi (HOLANDIA, WŁOCHY, TAJWAN, USA)

Kinetyka:

Eksperymenty mające na celu ustalenie przyczyn dla których piesi czasem na siebie wpadają

Hisashi Murakami, Claudio Feliciani, Yuta Nishiyama, I Katsuhiro Nishinari (JAPONIA, SZWAJCARIA, WŁOCHY)

Chemia:

Badania nad zapachami wydzielanymi przez ludzi podczas ogladania filmów ze scenami przemocy, zachowań antyspołecznych i seksu.

Jörg Wicker, Nicolas Krauter, Bettina Derstroff, Christof Stönner, Efstratios Bourtsoukidis, Achim Edtbauer, Jochen Wulf, Thomas Klüpfel, Stefan Kramer i Jonathan Williams (NIEMCY, WIELKA BRYTANIA, NOWA ZELANDIA, GRECJA, CYPR, AUSTRIA)

Biologia:

Praca badawcza nad możliwościami komunikacyjnymi kotów z człowiekiem.

Susanne Schötz (SZWECJA)

Ekologia:

Wykorzystanie analizy genetycznej w badania nad florą baketryją zużytych gum do żucia w przestrzeni publicznej

Leila Satari, Alba Guillén, Àngela Vidal-Verdú i Manuel Porcar (HISZPANIA, IRAN)

Nagroda pokojowa:

Przetestowanie hipotezy, jakoby ludzie wyewoluowali brody w celu ochrony przed ciosami w twarz.

Ethan Beseris, Steven Naleway i David Carrier (USA)

Najciekawsze ustalenia naukowe laureatów Ig Nobel 2021

Kiedy nosorożec wisi do góry nogami, to jakby stał do góry nogami

Taki jest wniosek naukowców, którzy zostali uhonorowani nagrodą IG Nobel w dziedzinie transportu. Rozwiązuje on palący problem niszowego grona transportowców trudniących się przewozem nosorożców. Te sympatyczne zwierzęta muszą czasem skorzystać z drogi powietrznej, aby przenieść się w miejsce, w którym mogą liczyć na poprawę swoich warunków bytowych. Ze względu na masę i gabaryty, dostępne są dla nich tylko przeloty helikopterem.

Transport nosorożca Źródło: Uniwersytet Cornell

Nieświadome zwierzę jest podczepiane u dołu maszyny, niczym duża paczka. Nosorożca można jednak zaczepić w różnych pozycjach i do niedawna transportowcy podejmowali decyzję intuicyjnie. Tymczasem niezadowolony nosorożec jest bardziej niebezpieczny, niż niezadowolony uczestnik lotów pasażerskich. Dlatego zespół Robina Radcliffe’a, korzystając z pomocy Namibijskiego Ministerstwa Środowiska, Leśnictwa i Turystyki, zawiesił na dźwigach 12 uśpionych nosorożców i przyjrzał się ich parametrom życiowym. Okazuje się, że najlepiej i najwygodniej dla nosorożca jest, jeśli zostanie podczepiony za nogi w pozycji do góry nogami.

kiedy nosorożec jest na boku, (…) dolne części płuc otrzymują duży przepływ krwi w celu wymiany gazowej, ale z powodu grawitacji górna część jego płuca nie ma się już tak dobrze. Kiedy nosorożec wisi do góry nogami, to tak jakby stał do góry nogami

- wyjaśnia Robin Radcliffe, kierujący zespołem naukowców.

Co się dzieje, jeśli nosorożca nie będziemy obracać, nadal pozostaje zagadką. Przeciętny nosorożec za dużo waży, żeby bezpiecznie podwiesić go w tej pozycji.

Należy unikać kontaktu ze zużytymi gumami do żucia w przestrzeni publicznej

Choć problem wydaje się istotny od dziesięcioleci, to tę ważką kwestię naukowcy wyjaśnili dopiero w ostatnim czasie. Każdy, kto się domyślał, ma obecnie twarde naukowe potwierdzenie, że wchodzenie w kontakt z porzuconą przez użytkownika gumą do żucia to kiepski pomysł. Nawet po trzech miesiącach pobytu na uczęszczanym chodniku na powierzchni przeżutego kawałeka gumy nadal intensywnie zwiększa się różnorodność i liczebność flory bakteryjnej.

Zagadnienie zużytych gum do żucia tylko pozornie jest ciekawostką, ważną w życiu szkolnym i podczas przejazdu komunikacją publiczną.

Nasze odkrycia mają znaczenie dla wielu dyscyplin, w tym medycyny sądowej, kontroli chorób zakaźnych lub bioremediacji zużytych pozostałości gumy do żucia

 – uzasadniają swoje badania naukowcy z Uniwersytet w Walencji.

Udowodniono, że orgazm łagodzi skutki kataru

Ig Nobel z medycyny powędrował do naukowców, którzy na podstawie „samoobserwacji” uznali, że orgazm może skutecznie łagodzić skutki kataru. Przypuszczenia okazały się trafne, a przeprowadzone na grupie kontrolnej badania dostarczyły jednoznacznych dowodów: zamiast środków obkurczających naczynia krwionośne, wystarczy zastosować metodę naturalną. Niestety, badania choć rzetelne, to nie do końca cieszą.

Testy wykonywano bardzo drobiazgowo. W eksperymencie brały udział pary, którym kontrolowano przepływ powietrza przez nos jesszcze przed stosunkiem oraz po szczytowaniu. Pozytywny efekt oczyszczenia górnych dróg oddechowych utrzymywał się jednak zaledwie przez godzinę. Nie udało się też jednoznacznie ustalić przyczyn obserwowanego zjawiska.

Myślę, że to mieszanka podniecenia, aktywności fizycznej i zmian hormonalnych, które towarzyszą orgazmowi”

– typuje winnych Cem Bulut, pomysłodawca badań.

To wszystko jest ogromnie rozczarowujące, a na szybki postęp badań w kierunku ich użyteczności trudno liczyć. Pytań jest bowiem sporo. Na przykład nie jest pewne czy skuteczny jest stosunek bez orgazmu, albo czy potrzebny jest partner. Te kwestie zmieniają tak dużo, że bez odpowiedzi trudno oszacować, co trawiony katarem człowiek powinien kupić w aptece.

Brodacze są mniej wrażliwi na uszkodzenia kości twarzy podczas uderzenia

Potwierdzenia tego faktu dostarczyli naukowcy, którzy otrzymali nagrodę pokojową. W centrum ich zainteresowania znalazło się życie brodaczy. Wpadli oni na pomysł, że jeśli brodę człowiek wyhodować może, to najwyraźniej w jakimś celu. Ewolucja jest przecież praktyczna i gdyby broda była niepotrzebna, to jej zapuszczanie nie byłoby tak proste. Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Utah wysunęli więc hipotezę, że zarost na twarzy może służyć męskiej części populacji do ważnych celów ochronnych.

David Carrier, Uniwersytet Stanowy Utah

Niestety, teza nie została w pełni potwierdzona, ale dzięki naukowcom każdy brodacz ma racjonalne podstawy, aby czuć się bezpieczniej. Wyniki badań są jednoznaczne i pewne. Owłosiona skóra pochłania więcej energii, niż skóra gładka i tym samym stanowi lepszą ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi. Naukowcy udowodnili to, zrzucając ciężary na twarz chronioną zarostem, bujną brodą oraz kompletnie gładką. Im więcej zarostu, tym mniejsze uszkodzenia skóry i kości twarzoczaszki powstawały.

Co ciekawe, w wyniku brutalnych eksperymentów, nie ucierpiał żaden brodacz. Naukowcy użyli imitacji ludzkiej twarzy z kompozytu epoksydowego, a do roli zarostu zaangażowali owczą wełnę. W przyszłości pozostaje żywić nadzieję, że pokojowa nagroda Ig Nobel 2021 zobowiązuje, bo głód wiedzy badaczy ewoluuje:

Nie chodzi o to, że brody zapewniają dużą ochronę. Naprawdę silny cios zawsze będzie niebezpieczny. Możemy powiedzieć, że brody zapewniają pewną ochronę kości i skóry. Teraz zastanawiamy się, czy zarost może również utrudniać celowanie w szczękę w walce na pięści

– przyznaje David Carrier, kierujący zespołem badawczym.

Producenci maszynek elektrycznych jak na razie nie skomentowali ustaleń naukowców. Reakcja środowiska barberskiego jest raczej pozytywna i tylko nieliczni podkreślają, że brzytwą można także strzyc, a nie tylko golić.

Czy nagrody Ig Nobel tylko bawią?

Chociaż Ig Nobel nie może być traktowany jako uznanie w świecie naukowym, to jego otrzymanie niczego nie wyklucza. Fizyk, Andriej Gejm, zdobył Ig Nobel za prace naukową dotyczącą lewitujących żab. Dokonań tych Akademia Noblowska nawet nie zauważyła. Kilka lat później jej uwagę przkuły jednak badania nad grafenem, które prowadził między innymi Gejm. Na tyle skutecznie, że stały się one godne biletu do Sztokholmu. Wychodzi więc na to, że przede wszystkim należy dobrze się bawić w drodze do sukcesu.

Żródła: Improbable Research