Misja Axiom AX-4 zatwierdzona. Sławosz Uznański zabierze w kosmos pierogi

Czasy, gdy w kosmos trafiali przedstawiciele nielicznych nacji, a w zasadzie wyłącznie Amerykanie i Rosjanie minęły już dawno temu. Równie wiele lat, w przypadku trójki astronautów misji Axiom AX-4 (pierwsza misja tego typu miała miejsce w 2022 r.), minęło od momentu, gdy w kosmosie byli pierwszy raz ich krajanie. W każdym przypadku był to jedyny raz, gdy człowiek mieszkający w Indiach, Polsce i na Węgrzech, poleciał w kosmos. Każdy z nich dzięki międzynarodowemu programowi Interkosmos, który w latach 70. i 80. XX wieku realizował Związek Radziecki. Pierwszeństwo na orbicie było następujące - w 1978 r. w misji Sojuz-30 poleciał gen. Mirosław Hermaszewski, w 1980 r. był to Bertalan Farkas (Sojuz-36), a w 1984 r. Rakesh Sharma (Sojuz T-11). W kosmosie był co prawda też miliarder Charles Simonyi pochodzenia węgierskiego, a także amerykanie pochodzenia hinduskiego (Sunita Williams obecnie przebywa na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej), ale to już nie do końca to samo co dumny reprezentant rodzinnego kraju.

Doświadczona kobieta i trzech „żółtodziobów”

Peggy Whitson (dowódca misji) podczas prezentacji załogi Axiom AX-4, podkreśliła długie ponad 40 letnie oczekiwanie na kolejnego astronautę w Polsce, na Węgrzech i w Indiach. Peggy Whitson w kosmosie spędziła ponad 675 dni (tylko Rosjanie mogą pochwalić się dłuższym „przebiegiem”), ale jak twierdzi - kosmos nigdy się nie nudzi - i dodaje - nigdy nie mów nigdy. Odeszła przecież już z NASA w 2018 r. po wyjątkowo udanej karierze i nie spodziewała się, że kilka lat później, w ciągu roku (misje AX-2 i AX-3) dwa razy ponownie poleci w kosmos, tym razem pod skrzydłami Axiom. Prawdopodobnie Peggy Whitson będzie też pierwszą osobą, która podczas ceremonii przyjęcia do Galerii Sław Amerykańskich Astronautów, będzie pracować na orbicie. Kto wie, być może za kilka lat będzie jej dane dotrzeć także na stację kosmiczną Axiom (uruchomienie nie wcześniej niż w 2028 r.).

Z jej doświadczenia korzysta wyjątkowo zróżnicowana załoga. Peggy była na orbicie i na pokładzie MSK już 5 razy, jako pierwsza kobieta dowodziła stacją, 10 razy wychodziła w otwartą przestrzeń kosmiczną. Tymczasem pozostała trójka pierwszy raz poleci w kosmos i na pokład MSK. Hindus Shubhanshu Shukla jest wojskowym pilotem, Węgier Tibor Kapu inżynierem mechaniki, a Slaw (tak znak wywoławczy ma Sławosz Uznański-Wiśniewski, między innymi ze względu na skomplikowane imię i nazwisko) nadzorował budowę największego instrumentu naukowego na Ziemi w CERNie, czyli LHC, ale ma też doświadczenie związane technologiami antyradiacyjnymi.

Załoga Axiom AX-4. Kolejno od lewej. Tibor Kapu, Shubhanshu Shukla, Peggy Whitson oraz Sławosz Uznański-Wiśniewski. (fot: NASA/SpaceX/Axiom)

Misja Axiom AX-4 potrwa około dwóch tygodni. Na razie jeszcze nie wiadomo, który z czterech pojazdów SpaceX Dragon będzie użyty w misji AX-4, podobnie jak dokładna data startu, ale powinno wydarzyć się to wiosną tego roku (nie wcześniej niż w kwietniu).

Każdy z nowych astronautów został wybrany w ramach innego programu, Sławosz Uznański-Wiśniewski z Polski (specjalista misji) jest astronautą projektowym ESA (wybrany w listopadzie 2022 r.), Tibor Kapu z Węgier (specjalista misji) został wyselekcjonowany w ramach wewnętrznego programu, podobnie jak Shubashu Shukla z Indii (pilot). Z tych trzech państw to właśnie Indie mają najbardziej zaawansowany program kosmiczny, a nawet plany własnej stacji kosmicznej, ale od czegoś trzeba zacząć, gdzieś zdobyć to doświadczenie. Nieocenioną okazją jest misja Axiom, szczególnie, że Shubhanshu Shukla został wcześniej wyznaczony jako kandydat na członka pierwszej całkowicie hinduskiej misji załogowej na orbitę.

Naszywka misji Axiom AX-4 (po lewej) i naszywka Ignis, polskiej części tej misji. (fot: Axiom/POLSA)

Polskie pierogi po raz pierwszy w kosmosie

Każdy astronauta ma przygotowany napięty grafik zadań i eksperymentów, które będzie wykonywał na orbicie (w przypadku Sławosza, POLSA z 65 propozycji wybrała 13 projektów, które dotyczą biologii, nowych materiałów i sztucznej inteligencji), ale to nie wszystko.

Niezwykle ważna jest także współpraca i wzajemne relacje, które wychodzą poza te czysto zawodowe. Shubhanshu będzie na orbicie uprawiał jogę, a być może przekona do tego innych astronautów. Pomoże prawdopodobnie przy dokumentacji misji, bo planuje robić dużo zdjęć i filmy. We fraternizacji pomocne mogą być na także pierogi, które z kolei zabrać na orbitę planuje Sławosz. To jednak nie byle jakie pierogi, takie pierwsze lepsze ze sklepu. To potrawa specjalnie przygotowana (pierwsze próby były "wybuchowe") we współpracy z jedną z polskich firm, w postaci liofilizowanej (pozbawione większości wody), by dało się ją odpowiednio przetransportować na orbitę, a tam przygotować tak, by smakowała podobnie jak na Ziemi (na MSK nie ma kuchenki gazowej, ale można podgrzać wodę). Taka nadzieję ma przynajmniej Sławosz, który chce podzielić się uwielbianym w Polsce przysmakiem nie tylko z członkami swojej załogi, ale też innymi osobami przebywającymi na MSK.

Tych trzech panów po raz pierwszy poleci w kosmos już wiosną tego roku.

Misja Sławosza na pewno przyniesie korzyści dla Polski, naszej nauki i gospodarki. Pytanie jak duże w porównaniu z innymi krajami. Odpowiedzieć na nie potrafi sam Sławosz, wierząc, że jego misja może przekonać innych utalentowanych rodaków, albo do powrotu do kraju, albo do realizacji swoich planów w ojczyźnie. W przypadku Sławosza los pokierował jego życiem akurat tak, że trafił do CERNu, to jednak wyjątkowy przypadek, bo instytucji o podobnym potencjale na świecie jest tylko kilka. A polscy naukowcy mogą pochwalić się dużym wkładem w dziedzinę fizyki wysokich energii, ściśle związanej z kosmosem.

Źródło: Axiom, inf. własna