Papier, któremu zawdzięczamy tak wiele - jak i dlaczego należy go efektywnie wykorzystywać

Pośród niepokojów społecznych, wydarzeń o charakterze duchowym i religijnym, pierwszego listopada przypada pewne istotne wydarzenie - Światowy Dzień Papieru. Chciałbym go nazwać świętem, bo papierowi nasza cywilizacja zawdzięcza bardzo wiele, ale poprzestańmy na tym, że jest to okazja, by przyjrzeć się temu jak możemy efektywnie wykorzystywać papier i czy w ogóle jest to surowiec, w którym powinniśmy pokładać nadzieje na przyszłość.

Dwa tysiące lat historii papieru

Papier wymyślono na przełomie epok, około 2000 lat temu w czasach, gdy rodziła się kultura chrześcijańska w regionie morza Śródziemnego. To jednak nie naszym przodkom i Kościołowi, a starożytnym Chińczykom zawdzięczamy ten wynalazek. Po upływie kilkuset lat papier stał się popularny w kulturze arabskiej, a potem około XI wieku poprzez Hiszpanię, niejako tylne drzwi, wkroczył do europejskiego świata.

Na dobre w Europie zaczął być używany około 500 lat temu, a wynalezienie druku znacząco przyśpieszyło wykorzystanie go jako nośnika treści. Te dwie technologie stały się w swoim czasie czymś na miarę cyfrowej rewolucji końca XX wieku. W troszkę innym wymiarze, ale ogólny wydźwięk jest podobny. Ludzie zyskali szansę lepszego zrozumienia otaczającego ich świata. To czy ją wykorzystali to już inna sprawa.

Papier od zawsze służył nie tylko jako nośnik dla druku i pisma

Papier w Chinach dość szybko zyskał zastosowania, które są nam bliskie. Jako element higieny osobistej (co ciekawe, wciąż połowa ludzkości nie korzysta z papieru toaletowego), a także materiał opakowaniowy. W drugiej połowie ubiegłego tysiąclecia nabrał znaczenia jako tworzywo wykorzystywane w druku. Dziś wciąż w sklepach spotkamy tysiące książek, ale coraz mniej ich w naszych domach. Papieru jednak wciąż zużywamy wiele. Europejczyk średnio co godzinę potrzebuje dwie kartki papieru, co rocznie daje 250-300 kilogramów zużytego papieru.

Te kartki to odpowiednik papieru opakowaniowego, papieru wykorzystywanego jako środek czystości, papieru w dokumentach (mimo zewsząd ogłaszanej cyfryzacji, wciąż nasza biurokracja tonie w papierze) i co tam jeszcze można sobie wymyśleć. Papier ma dziś setki różnych form, wzbogacany jest dodatkami, które zmieniają jego powierzchnię, własności.

Zwykle papierem określamy produkty o gramaturze do 160 g/m2. Cięższe warianty papieru określane są jako karton, a powyżej 315 g/m2 jako tektura. Ten podział jest zwyczajowy i często spotykamy odmienne nazewnictwo.

Papier, surowiec odnawialny, który musimy jednak oszczędzać

Jak by jednak nie mówić o papierze, istotne jest to, że nie jest to, podobnie jak paliwa kopalne, zasób, który można dowolnie i swobodnie wykorzystywać. Owszem, w przeciwieństwie do węgla kamiennego, surowce do produkcji papieru można pozyskać ponownie, ale produkcja papieru nie jest pozbawiona negatywnego wpływu na środowisko.

Każda tona świeżo pozyskanego papieru to równowartość 17 drzew, 1700 litrów oleju, 0,2 m2 miejsca na wysypisku odpadów, 4000 kilowatów energii i 31 822 litrów wody. Z kolei do wyprodukowania papieru toaletowego w ilości wykorzystywanej przez jedną osobę w ciągu jej życia średnio potrzeba aż 384 drzew. Oczywiście na te statystyki należy patrzeć się w sposób zrównoważony, a to wbrew pozorom bardzo trudne zadanie.

Zastanówcie się choćby nad takim prostym zagadnieniem. Co jest bardziej przyjazne środowisku, suszenie rąk w miejskiej łazience ręcznikiem papierowym czy użycie elektrycznej suszarki? Na ten problem można spojrzeć się z różnych perspektyw - zużycia energii potrzebnej do osuszenia rąk, konsekwencji związanych z higieną użycia papieru w miejscu publicznym, odpadami (tu dochodzi też kwestia zużytych urządzeń elektrycznych) itp. itd.

Niezależnie od tego do jakich wniosków dojdziecie, papier należy wykorzystywać świadomie i oszczędnie, a jeśli już jest on konieczny, najlepiej pozyskiwać go ze źródeł, których eksploatacja w najmniejszym stopniu szkodzi naszemu środowisku.

Jak zużywać mniej papieru? Radzi Brother

Jednymi z najaktywniejszych orędowników rozsądnego wykorzystania papieru są firmy, które na druku właśnie zarabiają. Jednak i one wiedzą, że lepiej dziś zapobiegać, niż stawiać czoła problemom w przyszłości. Brother przygotował zestaw porad, któremu warto się przyjrzeć. Niektóre zalecenia są oczywiste. Lecz jak zawsze im więcej nad czymś się zastanawiamy, tym rozsądniejsze i świadome są nasze decyzje co do wykorzystania papieru w codziennym życiu.

• Segreguj papier i oddawaj go do recyklingu
• Zachowaj porządek w dokumentach – nieaktualne teczki z dokumentami przeznacz do ponownego przetworzenia. Jeśli to możliwe zdecyduj się na cyfrową archiwizację dokumentów czy rejestrów, ta praktyka znacznie zmniejszy ilość zużytych kartek papieru, szczególnie że część tego typu dokumentów jest często drukowana wielokrotnie. Przechowywanie materiałów w formie cyfrowej eliminuje również potrzebę przetrzymywania i magazynowania ich w biurze.
• Wybieraj rozwiązania bez wykorzystania papieru – sprawdź, czy możesz przejść na rachunki w formie elektronicznej i czy opłacasz je przez Internet. Większość organizacji zadba, aby było Ci łatwo dokonać tej zmiany, gdyż firmie bardziej opłaca się wysyłanie rachunków pocztą elektroniczną niż tradycyjną – takie rozwiązanie zmniejsza prawdopodobieństwo ich zagubienia.
• Zmień swoją poranną rutynę – Europejczycy słyną z tego, że uwielbiają kawę. Należy zauważyć, że jednorazowe papierowe kubki proponowane przez kawiarnie nie nadają się do przetworzenia. Poranny zastrzyk energii będzie zdecydowanie lepiej smakował we własnym wielorazowym kubku – szczególnie, że kawiarnie często oferują kawę w okazyjnej cenie, gdy przychodzimy z własnym kubkiem.

• Pamiętaj o druku dwustronnym – zmiana ustawień drukarki to drobny krok, który w skali roku umożliwi na oszczędność setek kartek papieru. Ustawienie druku dwustronnego jako domyślnego trybu pomoże nie tylko w oszczędności papieru, ale ułatwi również wykorzystanie zadrukowanych arkuszy w pełni.
• Przetwarzaj surowce wtórne – oprócz oddania papieru do recyklingu możesz wykorzystać go w DIY. Będzie on przydatny do stworzenia wielu nowych przedmiotów, takich jak: wianki, dekoracje, wazony, pudełka, miski i lampy.
• Kupuj z głową – wybieraj materiały, które można ponownie wykorzystać. Dla przykładu: zamiast kupować ręczniki papierowe do domu, postaw na materiałowe ścierki, z których można korzystać wielokrotnie. Warto również zadbać o odpowiedni dobór produktów do indywidualnych potrzeb i gdzie to możliwe wybierać ekologiczne surowce, które powstały z makulatury.
• Orientalny powiew zmian – jeżeli możesz, zdecyduj się na chusteczki i papier z bambusa. Jest to najszybciej rosnąca roślina na świecie, która pochłania 30% więcej węgla i oddaje 35% więcej tlenu niż drzewa. Jeżeli jednak nie chcesz korzystać z produktu, którego transport generuje ślad węglowy, warto zastanowić się nad powrotem do szarego papieru.
• Szukaj certyfikatu – przy zakupie produktów papierowych, od rolki ręczników do kuchni po ulubioną książkę, szukaj etykiety FSC. Wyróżniamy trzy rodzaje etykiet FSC na produktach: FSC 100%, FSC recycled i FSC Mix.

Papier czy plastik? A może wszystkiego mniej niż dotychczas

To pytanie nie jest do końca pozbawione sensu, bo dziś zarówno papier jak i plastik wykorzystujemy w ogromnych ilościach. Niestety powtórne przetworzenie jednego i drugiego wymaga innego procesu. Dlatego gdy segregujemy śmieci przed wyrzuceniem ich do kosza powinniśmy zastanowić się, co jest czym. A dziś to trudne zadanie.

Pudełeczka na produkty nabiałowe mogą z pozoru wyglądać na papierowe, ale po zerwaniu warstwy papieru okazuje się, że jest tam tyle samo plastiku. Łączenie surowców pozwala producentom uzyskać ciekawsze efekty ekspozycyjne, ale sortującym przysparza samych kłopotów. Tak dużych, że nawet osoby, które przykładają wagę do rozsądnego gospodarowania odpadkami, potrafią zwątpić w sens takiej filozofii.

Dążenie do efektywnego wykorzystania surowców i bycia „eko” prowadzi czasem do dziwnych decyzji. Jak rezygnacja z ładowarek w opakowaniach sprzedażowych produktów Apple. Można to uznać za rozsądną decyzję, czy jednak idą za nią faktyczne działania na rzecz ochrony środowiska? Daliście wyraz swoim wątpliwościom w komentarzach do naszych tekstów, więc nie będę tu rozwijał dalej tego tematu.

Za to przeskoczę na druga stronę barykady i nawiążę do działań firmy, która budzi również ogromne, ale i rozmaite emocje. Pewnie już wiecie, chodzi o Huawei.

Przy okazji premiery Huawei Mate 40 Pro, firma pochwaliła się, że w coraz mniejszym stopniu elementy plastikowe stanowią elementy opakowania produktu. W pudełku nie znajdziecie już dokumentacji papierowej, a jedynie kod QR do jej pobrania. Instrukcja zamiast 340 stron liczy tylko 40 stron. Plastik stanowi tylko 3,8% opakowania, większość to papier.

Te działania wychodzą podobno naprzeciw oczekiwaniom konsumentów, którzy chcą segregować odpady, ale nie chcą poświęcać temu zbyt dużo czasu.

Z badania wynika również, że ponad połowa (55%) konsumentów stara się dbać o środowisko każdego dnia segregując śmieci, a prawie 25% badanych stwierdziło, że największą barierą dla recyklingu są niejasne zasady stanowiące co można, a czego nie można poddawać ponownemu wykorzystaniu.

Co robimy z pudełkami po elektronice?

Według badań Censuswide dla Huawei, co piąty respondent przyznał, że wyrzuca zużytą elektronikę na śmietnik zamiast przekazać ją do recyklingu lub ponownego wykorzystania. 1% badanych ujawniło, że posiada w domu więcej niż 10 starych telefonów, a 1 na 5 konsumentów przyznał, że nie wiedział, że jego stare telefony nadają się do recyklingu.

Skoro jednak mowa o papierze, to zadajmy sobie na koniec pytanie, co robicie z papierowymi opakowaniami? Nie tylko po smartfonach, ale komputerach i wszelkiej elektronice, która trafia do nas do domów. Jak już wiemy, produkcja papieru nie jest obojętna dla środowiska, nawet jeśli znaczna jego część podlega procesowi recyclingu.

A zatem, czy wyrzucacie je? Czy może wykorzystujecie wtórnie jako pudełka na domowe skarby? A może trzymacie właśnie po to, by potem móc odsprzedać używaną elektronikę w stanie jak najbardziej zbliżonym do tego w jakim była w momencie zakupu? A im większe urządzenie elektroniczne tym większy problem z przechowaniem opakowania po nim.

Źródło: inf. własna, Brother, Huawei

Więcej ciekawostek:

• Sztuczna inteligencja rozpozna zakażonych. Czy będzie lekarzem przyszłości?
• Ile kosztuje Starlink - satelitarny Internet Elona Muska?
• Ta inteligentna tkanina rozpozna jedzenie, które na niej położysz