Kilometrowa asteroida minie Ziemię w najbliższy piątek. Ale jeśli próbujecie ją „dostrzec” to nie warto zwlekać

Asteroida o numerze (7335) 1989 JA to skalisty obiekt, który zaliczany jest do tak zwanej grupy Apolla. Nazwa tej grupy pochodzi o asteroidy (1862) Apollo. Dziś znamy orbity około 17000 obiektów zaliczanych do tej grupy. Rozpoznawalność tej asteroidy wzrosła ze względu na bliski przelot w okolicy Ziemi w dniu 27 maja.

Obiekty z grupy Apolla to asteroidy na orbitach bliskich orbicie Ziemi. Rozciągłość ich orbity, czyli tak zwana wielka oś elipsy, jest większa od jednej jednostki astronomicznej, co oznacza, że mogą one poruszać się przez większość czasu stosunkowo blisko orbity Ziemskiej, ale też mogą oddalać się na większą odległość. Asteroidy typu Apollo klasyfikowane są czasem jako potencjalnie zagrażające Ziemi (PHA, Potentially Hazardous Asteroids).

Orbity asteroid potencjalnie zagrażających Ziemi, wśród nich jest (7335) 1989 JA

Kryterium zaliczenia tego typu obiektów do grupy PHA zakłada, że zbliżają się one do Ziemi na odległość 7,5 miliona kilometrów lub mniejszą. Zdarzenie z 27 maja 2022 roku zalicza się do tej kategorii.

Meteor czelabiński był odpryskiem asteroidy, która właśnie należała do grupy Apolla

Asteroidy z grupy Apollo nie są jedynymi, które mogą nam zagrozić, nie są też największe (mniej niż 10 km średnicy). Dlatego należy monitorować położenie bliskich Ziemi asteroid (NEA, Near Earth Asteroids) ze wszystkich grup, a to dziś prawie 30000 obiektów. Na dodatek nie można zapomnieć o obiektach jeszcze nie wykrytych, w tym tych jednopojawieniowych, które mogą „znienacka” pojawić się na kursie kolizyjnym.

Do Ziemi zbliża się teraz kilka asteroid, lecz tylko (7335) 1989 JA ma istotny rozmiar. Z kolei 24 maja w odległości miliona kilometrów od Ziemi przeleci 2013 KS1 o rozmiarze jedynie 15 metrów

W wykrywaniu asteroid wciąż nie jesteśmy ekspertami, a (7335) 1989 JA nie jest wyjątkiem

Nasze zdolności detekcji słabych obiektów na niebie, które nadlatują w kierunku centrum Układu Słonecznego, rosną z dekady na dekadę, ale wciąż nie możemy powiedzieć, że jesteśmy zabezpieczeni. Owszem szanse, że spadnie nam coś nagle na głowę i wywoła koniec świata taki jak w filmie Nie patrz w górę, są niewielkie i sugeruję przejmować się innymi istotniejszymi problemami jakie ma dziś nasza cywilizacja, ale profilaktyka nawet w tym przypadku to dobry nawyk.

Jak widać (7335) 1989 JA (orbita zaznaczona białym kolorem, pionowe kreski oznaczają położenie nad i poniżej płaszczyzny orbity Ziemi) przez większość czasu znajduje się na zewnątrz orbity Ziemi, oddalając się od Słońca jeszcze dalej niż Mars

Według szacunków NASA niespełna połowa asteroid większych niż 140 metrów, które mogą trafić w okolice Ziemi, została przez nas odkryta. Dziś znamy około 10000 takich obiektów. Tych o rozmiarze ponad kilometra znamy 878, z czego 156 zaliczane jest do grupy PHA. Wciąż więc może nas czekać niemiła niespodzianka.

Dlatego takie projekty jak przegląd nieba z pomocą 3,2 Gpix kamery i teleskopu Very Rubin w Arizonie, są bardzo potrzebne. I nie tylko takie, bo na Ziemi czynnikiem limitującym zdolność wykrywania są warunki pogodowe.

Ponad połowa asteroid o rozmiarze większym niż 140 m, czyli groźnych dla Ziemi, wciąż pozostaje niewykryta. Z tych wykrytych potencjalnie niebezpieczne może okazać się 2265 obiektów (dane z maja 2022)

Wspomniana tutaj asteroida ma około kilometra średnicy (zakres szacunków to od 900 do 1800 metrów) i gdyby trafiła w Ziemię mogłaby wyrządzić sporo złego, jednakże nie jest łatwo ją obserwować. Nawet na obrazach radarowych wygląda niepozornie, a na zdjęciach jest przemieszczającą się kropką, która budzi zainteresowanie ze względu na duży ruch własny względem otoczenia.

Asteroida (7335) 1989 JA wedle obecnego stanu wiedzy wykonuje jeden obrót wokół własnej osi w ciągu 12 godzin. Słońce obiega w ciągu 2,36 roku. Minimalna odległość od Słońca wynosi około 136 milionów km, a maksymalna ponad 393 miliony km

„Bliski” przelot asteroidy (7335) 1989 JA w pobliżu Ziemi. Kiedy to nastąpi?

Asteroida (7335) 1989 JA przeleci w pobliżu Ziemi ze względną prędkością 13,12 km/s w odległości nieco ponad 4 milionów kilometrów, a to ponad 10 razy więcej niż średnia odległość Ziemia Księżyc. Mimo to astronomowie nie mogą tego wydarzenia ignorować. To odległość na tyle niewielka, by pole grawitacyjne naszej planety mogło w wykrywalny sposób zaburzyć jej orbitę.

Na kilka dni przed maksymalnym zbliżeniem asteroida (7335) 1989 JA w swoim ruchu orbitalnym przetnie płaszczyznę orbity Ziemi

Może to w przyszłości wprowadzić tę asteroidę na orbitę jeszcze mniej zagrażającą Ziemi, ale tez na bardziej niebezpieczny kurs kolizyjny. Jeszcze mniej prawdopodobna jest taka perspektywa - coś sprawi, że trajektoria (7335) 1989 JA ulegnie zmianie na bardziej niebezpieczną lub dojdzie do zderzenia z innym obiektem w wyniku którego również powstanie zagrożenie dla Ziemi.

Media przy okazji takich wydarzeń robią sporo zamieszania nie zawsze do końca odpowiadającego faktycznemu stopniowi zagrożenia i tym samym trochę psują opinię astronom, którzy zajmują się takimi obiektami. Bo jak to się mówi „nosił wilk razy kilka”.

W Polsce w momencie maksymalnego zbliżenia się asteroidy (7335) 1989 JA do Ziemi w dniu 27 maja o godzinie 16:26 nie zobaczymy jej ani gołym okiem, ani przez teleskop, bo nastąpi to za dnia, poza tym asteroida nie będzie widoczna na naszym niebie

Kolejne zbliżenia asteroidy (7335) 1989 JA będą miały miejsca dopiero w drugiej połowie XXI wieku. W 2055 roku spodziewana odległość to prawie 28 milionów kilometrów, a w 2081 roku prawie 13 milionów kilometrów.

Czy asteroidę (7335) 1989 JA da się zobaczyć z terenu Polski?

Asteroida (7335) 1989 JA teoretycznie jest widoczna obecnie w gwiazdozbiorze Panny i przemieszcza się w stronę konstelacji Hydry. Teoretycznie, gdyż pogoda może nam się nie przysłużyć, a obserwacje tej asteroidy wymagają dobrego teleskopu (o średnicy co najmniej kilkunastu cm). Bo mamy do czynienia z obiektem o niewielkiej jasności.

Na dwa dni przed maksymalnym zbliżeniem, 25 maja, gdy jasność (7335) 1989 JA będzie największa wyniesie ona tylko 11,7 magnitudo (dla przypomnienia oko ludzkie widzi obiekty do około 6 magnitudo, prosta lornetka do około 9 magnitudo). W dniach poprzedzających będzie to jeszcze ciemniejszy obiekt, powyżej 12 magnitudo, podobnie jak 27 maja, choć to wtedy odległość będzie najmniejsza.

Na dodatek maksymalna wysokość (7335) 1989 JA nad horyzontem z dnia na dzień maleje. W niedzielny wieczór około godziny 22:45 asteroida będzie górować na wysokości około 32 stopni nad horyzontem. Z kolei 25 maja, gdy warunki obserwacyjne ze względu na orientację asteroidy względem obserwatora na Ziemi będą optymalne, asteroida nie wzniesie się wyżej niż około 12 stopni ponad horyzont i nawet przy świetnych warunkach do obserwacji będzie szalenie trudna do odnalezienia.

Orientacyjne położenie asteroidy (7335) 1989 JA (zaznaczone piktogramem celownika) o godzinie 23:00 w nocy z niedzieli 22 maja na poniedziałek 23 maja z okolic Warszawy

Orientacyjne położenie asteroidy (7335) 1989 JA (zaznaczone piktogramem celownika) o godzinie 23:00 w nocy ze środy 25 maja na czwartek 26 maja z okolic Warszawy

Na dzień przed maksymalnym zbliżeniem widoczność będzie już tylko teoretyczna, a 27 maja dla obserwatorów z Polski, asteroida znajdzie się poniżej horyzontu. Dlatego, jeśli chcecie i macie możliwości sprzętowe odszukać (7335) 1989 JA na niebie, to właśnie w te najbliższe kilka nocy.

I tak warto spojrzeć się do góry

Nawet jeśli nie zobaczycie (7335) 1989 JA, warto spojrzeć się do góry w najbliższe noce, odszukać gwiazdozbiór Panny i jej najjaśniejszą gwiazdę Kłos (Spica). Ma ona jasność 0,97 magnitudo więc powinna być dobrze widoczna nawet z miasta.

A potem pomyśleć, że tam gdzieś w tym mroku nieba, stosunkowo niedaleko od Ziemi, przemieszcza się obiekt o rozmiarach około kilometra. Dziś dla nas mało znaczący, ale dla każdego kto stanie na jego drodze, niebezpieczny.

Źródło: NASA/CNEOS, spacereference.org, inf. własna