Linux wcale nie jest trudny! Poznaj systemy Ubuntu i Mint, dowiedz się jak je zainstalować, zobacz jak wyglądają i jakie funkcje oferują. Plus: trochę historii systemów innych niż Windows.
| Od redakcji |
| marcinw, autor artykułu, to stały czytelnik benchmark.pl, który pisał do działu Mini-recenzje i któremu zaproponowaliśmy współpracę. Zainteresowanych współpracą odsyłamy do tekstu "Łowcy talentów nie śpią!". Może już wkrótce twój tekst pojawi się w Testy i recenzje? |
Pojawiły się dwie nowe wersje dystrybucji Linuksa - 29 kwietnia Ubuntu 10.04 o kodowej nazwie "Lucid Lynx", a 18 maja oparta na niej Mint 9 o kodowej nazwie "Isadora".
Chciałbym pokazać skąd się wywodzą (co rzutuje mocno na to, jakie są), zaprezentować obie na platformie x86 (popularne "pecety") i zastanowić się bliżej nad tym, na ile mogą zainteresować przeciętnego użytkownika Windows.
Najpierw solidna dawka historii. Wszystko zaczęło się od Multicsa działającego na komputerach GE-645. Został stworzony przez MIT (Massachusetts Institute of Technology), AT&T Bell Labs i General Electric w latach 60 XX wieku, a więc w czasie, gdy Ameryka była uwikłana w wojnę w Wietnamie, trwał wyścig o lądowanie na Księżycu, korporacje takie jak Intel i AMD jeszcze nie istniały. Był rewolucyjny, ale sprawiał różne problemy.
komputer GE-645
| System Google Chrome OS |
 |
| Z jednej strony rewolucyjny system operacyjny, z drugiej - okrojone z funkcji bezpłatne oprogramowanie. Sprawdź, komu Chrome OS przypadnie do gustu, a kto uzna, że woli Windows. |
Z tego powodu w AT&T Bell Labs zapada decyzja o stworzeniu czegoś nowego. Tym czymś jest UNICS (nazwa została później zmieniona na Unix), powstały w 1969 na architektury PDP-7 i PDP-11/20 firmy DEC. W pracach nad nim biorą tacy ludzie jak Ken Thompson, Dennis Ritchie czy Brian Kernighan, znany głównie jako twórca języka programistycznego C stworzonego początkowo na potrzeby pisania Uniksa. 3 listopada 1971 zostaje opublikowana pierwsza edycja. W 1972 Unix zostaje przepisany w możliwej dużej części na język C i powstaje druga edycja. 1973 - trzecia i czwarta edycja.
AT&T licencjonuje całość dla uniwersytetów i firm trzecich. Od 1974 zaczynają powstawać ich wersje niekoniecznie zgodne z kolejnymi edycjami od AT&T i między sobą. Wiele z nich z Uniksem nie ma nic wspólnego, poza ogólnymi zasadami budowy (mówimy o systemach uniksopodobnych). Z tego względu po wielu latach w końcu tworzone są pewne standardy. I tak w 1999 Executable and Linkable Format (ELF) stał się podstawowym dla plików binarnych, a w latach 80-tych XX wieku organizacja IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) opublikowała zestaw norm opisujących standard POSIX (Portable Operating System Interface for Unix), przedstawiający sposoby budowania systemów operacyjnych tak, aby zachować między nimi przenośność oprogramowania. Pierwsza wersja jest z 1988, były też oczywiście kolejne. Żeby nie było wątpliwości - obecne Windows również, przynajmniej częściowo, potrafią być zgodne z tymi standardami (np. system może umieszczać na dyskach pliki i katalogi z rozróżnieniem wielkości ich liter, co zresztą jakiś czas temu pokazywałem dla partycji NTFS).
Z ciekawostek: swoją wersję Uniksa w latach 80-tych XX wieku rozwijał Microsoft (Xenix początkowo oparty na wersji 7 Uniksa od AT&T). Z kolei w 1978 z wersji 6 powstaje 1BSD będący początkiem linii, z której wywodzą się np. darmowe FreeBSD (tworzony od 1993) i OpenBSD (od 1994). Również darmowy Open Solaris ma swoje korzenie w Solarisie, wcześniej znanym jako SunOS i tworzonym od 1982. Obecnie także Mac OS, a dokładniej Mac OS X z 2001 i późniejsze, to system uniksopodobny oparty m.in. na rozwiązaniach FreeBSD i OpenBSD.
Szerzej na temat tego typu zależności można poczytać chociażby w Wikipedii, ja odesłałbym dodatkowo np. do wykresu na stronie Unix History.
Czym więc jest Linux? O tym już na następnej stronie.
