Ubuntu obok Windows 10 - GRUB-y problem. Kilka praktycznych porad

• GRUB: studium przypadku
• Nie można uruchomić Windows po instalacji Ubuntu
• Nie można uruchomić Ubuntu
• Jak zreorganizować Boot Menu
• Dodatek: Estetyczne Boot Menu

Częstą praktyką przy korzystaniu z Linuksa jest stawianie go na jednym komputerze obok Windows. Dla jednych nie jest drugorzędnym systemem, do którego zagląda się z tej czy innej konieczności. Dla innych, dla których jest głównym OS-em, Windows jest zabezpieczeniem na okazję kiedy przyjdzie potrzeba skorzystania z oprogramowania, które niestety nie jest dostępne na Linuxa, a alternatywy nie są satysfakcjonujące.

* Info. Poradnik zawiera informacje dla początkujących użytkowników, harduserów prosimy o wyrozumiałość.

Niezależnie od motywacji, ww. potrzebują DualBoota, z którym niekiedy mogą pojawić się większe lub mniejsze problemy. Jako że Microsoft nie przejmuje się systemami innymi niż własne i normalnie nie pozwala na rozruch czegoś innego niż Windows, zazwyczaj w takich konfiguracjach bootloader jest dostarczany przez Linuksa. Ponieważ chyba każda jego dystrybucja domyślnie korzysta z GRUB-a, skupimy się na nim, stąd też tytułowy “GRUB-y problem”.

GRUB: studium przypadku

Spokojnie, nie będziemy zagłębiać się w tajniki bootloaderów, ale dosłownie w kilku zdaniach wytłumaczymy kilka spraw, by zrozumieć skąd biorą się ewentualne problemy. Grand Unified Bootloader (pol. “Bootloader Wielkiej Unifikacji”) jest programem rozruchowym, czyli pierwszą aplikacją uruchamiana przy starcie komputera i umożliwiającą dostanie się do systemów operacyjnych lub innych zakamarków komputera (przywracanie danych, test pamięci itd.). Co za tym idzie, może pozostać aktywna tylko jedna aplikacja tego typu i musi ona mieć jakieś źródło wiedzy na temat dysków i dostępnych na nich OS-ów.

Można każdorazowo przy uruchomieniu komputera, wyszukiwać te dane, ale byłoby to zbyt czasochłonne. Dlatego GRUB korzysta z pliku konfiguracyjnego przechowywanego w formie tekstowej na partycji linuksowej. Jest to zarówno jego zaleta jak i wada jako, że nieaktualne dane są powodem kłopotów.

Nie można uruchomić Windows po instalacji Ubuntu

Chyba najpopularniejsza przypadłość. Może się pojawić przykładowo przy upgradzie któregokolwiek ze systemów. Z Windowsem to wiadomo, nie mamy dostępu do pliku GRUB-a i nie poprawimy mu danych. Przy aktualizacji Linuksa takie przypadki są dużo rzadsze, ale jak pokazuje przypadek, przez który powstał ten artykuł, jest to jak najbardziej możliwe. Podejść jest kilka, ale wszystkie sprowadzają się do jednego, naprawienia pliku konfiguracyjnego.

Najłatwiej w menu startowym (bootmenu OS*) uruchomić pozycję "Opcje zaawansowane...",

a w kolejnym wybrać pozycję z dopiskiem "recovery mode" (zależnie od systemu będzie się to nazywać inaczej), a na następnym oknie wybrać "update grub bootloader" i resztę komputer zrobi za nas. Kiedy program zakomunikuje zakończenie pracy, Windows będzie gotowy do pracy.

* Bootmenu BIOS i Bootmenu OS to dwa różne etapy startowania. Pierwszy decyduje z jakiego dysku uruchomić system. Drugi decyduje jaki system uruchomić.

Oczywiście podobną operację można dokonać z poziomu systemu Ubuntu, a najłatwiej wykorzystać do tego program Boot Repair, który najpierw musimy zainstalować. Jeśli korzystamy z systemów opartych o Ubuntu jest to sekwencja: (uruchom aplikację Terminal i wpisz/wklej w niej poniższe polecenia)

Wytłumaczmy sobie co w tym momencie zrobiliśmy. Najpierw dodajemy repozytorium oprogramowania, w którym znajduje się Boot Repair, następnie aktualizujemy listę dostępnych aplikacji i ostatecznie instalujemy narzędzie do odzyskiwania bootloadera. Po uruchomieniu postępujemy zgodnie z instrukcjami.

Albo, jeśli z jakiegoś powodu nie działa Wam Boot Repair albo nie możecie go zainstalować, istnieje możliwość wykorzystania komendy:

Można także ręcznie zedytować plik konfiguracyjny, który można znaleźć pod adresem /boot/grub/grub.cfg, ale nie polecamy tego początkującym użytkownikom.

Nie można uruchomić Ubuntu

Takie przypadki też się zdarzają. Jeśli systemy uruchamiają się przez GRUB-a to można oczywiście skorzystać z przedstawionego powyżej Recovery Menu, ale jest też sposób na przypadki kiedy nie mamy do niego dostępu, jak w sytuacji kiedy zainstalujemy Windows od nowa. Wtedy z pomocą przychodzi nam technologia LiveCD, czyli możliwość uruchamiania Linuksa z pendrive lub innego nośnika.

Żeby skorzystać z tej opcji, należy pobrać plik ISO z dowolną dystrybucją - ważne by obsługiwała tę technologię, ale to jest zawsze zaznaczone. Potem instalujemy go na pendrive. Za pomocą UNetBootina jeśli robimy to spod Linuksa, lub Rufusa kiedy tworzymy pendrive w Windows.

Następnie uruchamiamy komputer z utworzonego pendrive. Niestety nie sposób tutaj dać instrukcje, bo na każdym komputerze może to działać inaczej.

Przydatne hasła kluczowe do znalezienia odpowiedzi w Google to np: boot menu + nazwa Twojego komputera. W wynikach powinieneś otrzymać informacje jakim przyciskiem na klawiaturze uruchomić boot menu, lub jakim wejść do BIOS, aby najpierw włączyć możliwość startowania komputera z pendrive.
Najczęściej stosowane klawisze wywołujące bootmenu BIOS to F11 lub F12, a wejście do BIOS to F1, F2 lub Del

Zostaniemy postawieni przed wyborem czy wypróbować Ubuntu, czy zainstalować system. Wybieramy tę pierwszą opcję i według instrukcji zamieszczonej już powyżej z terminala instalujemy Boot Repaira (nie zapomnij włączyć karty WiFi i połaczyć się siecią), którym odzyskujemy ustawienia GRUB-a.

Jak zreorganizować Boot Menu

Domyślnie GRUB zaczyna listę od Linuksa, potem wszelkie recovery i Windows dopiero na samym końcu. Dla użytkowników, którzy korzystają przede wszystkim z Windows, takie ustawienie może być  niewygodne. Oczywiście można zmienić kolejność w pliku konfiguracyjnym, ale nie polecałbym tego rozwiązania, zwłaszcza początkującym. Lepiej jest skorzystać z Grub Customizera, który udostępnia wygodny interfejs graficzny.

Komendy do instalacji:

Umożliwia on zmianę kolejności wpisów, usuwanie i edytowanie ich lub grupowanie w kategorie. Co ważne, umożliwia także przywrócenie ustawień domyślnych, więc bez obawy, że namieszacie za dużo.

Dodatek: Estetyczne Boot Menu

Programy rozruchowe zwykły kierować się minimalistyczną estetyką, ale można to zmienić wgrywając nakładkę na GRUB-a zwaną, a jakże, BURG (Brand-new Universal loadeR for GRUB), który dostarcza cały szereg estetycznych motywów. Żeby go zainstalować należy wprowadzić komendy:

W miejsce "(hd0)" należy wpisać symbol właściwego dysku na którym jest zainstalowany Linux. Jest to hd/sd (w zależności czy korzystamy z napędów talerzowych czy SSD) i liczba porządkowa, która zaczyna się od zera.

Żeby skonfigurować Boot Menu wpisujemy poniższe polecenie:

Przyciskiem F2 wywołujemy listę dostępnych motywów, a F3 zmieniamy rozdzielczość. Oczywiście można dograć nowe skórki, których całe zatrzęsienie odnajdziemy na DeviantArcie. Osobiście polecam Darkness, z którego sam korzystam.

Żeby go dodać, należy rozpakować odpowiednią paczkę do folderu /boot/burg/themes, a jeśli są do niego ikony to należy je umieścić w /boot/burg/themes/icons, a następnie zaktualizować BURG-a. Żeby to zrobić musimy wpisać:

* folder (kolorem czerwonym) to nazwa katalogu końcowego, który powinno się zmieniać, aby pliki wszystkich motywów nie lądowały w jednym miejscu.

Jeśli jednak nie chcemy BURG-a i wolelibyśmy GRUB-a z powrotem, wpisujemy następujące polecenia w Terminalu:

To wszystko w części pierwszej dotyczącej problemów z Dualboot i boot menu. Jeśli macie sugestie na inne porady dla początkujących, piszcie w komentarzach.

Zapraszamy już do drugiej części poradnika: instalacja Ubuntu 17 obok Windows 10 krok po kroku
W tematyce polecamy także:

• Ubuntu czy Mint? Który Linux ma wybrać początkujący użytkownik?
• 10 rzeczy które warto zrobić po zainstalowaniu Ubuntu
• Linux, Ubuntu - polecane aplikacje