Czym różni się misja Artemis 1 od pierwszego lotu księżycowego Apollo 8? Nie tylko tym, kto jest w załodze

Nazwa misji Artemis nie była nigdy zaskoczeniem. Artemis to bowiem mityczna siostra bliźniaczka Apolla, uznawana między innymi za boginię Księżyca. Innych skojarzeń nie będę przytaczał, bo w końcu zależy nam na sukcesie, a nie ludzkich nieszczęściach. Limit tych miejmy nadzieję wyczerpał się kilkadziesiąt lat temu, gdy w styczniu 1967 roku, trójka załogantów Apollo 1 weszła testować kapsułę załogową i już z niej nie wyszła.

W efekcie program Apollo uległ opóźnieniu, ale i tak 30 miesięcy później człowiek przechadzał się po Księżycu. Zanim jednak do tego doszło konieczne były loty testowe. Lot Apollo 2, 3 się nie odbył. Kolejny lot Apollo 4 był lotem orbitalnym, podobnie jak Apollo 5 i Apollo 6. Drugi z tych bezzałogowych testów był sprawdzianem modułu księżycowego. Pozostałe podobnie jak już załogowy Apollo 7 to z kolei testy modułu dowodzenia.

Załoga misji Apollo 8

Jednak dopiero lot Apollo 8 (start 27 grudnia 1968 roku) z trzyosobową załogą w składzie Frank F. Borman II James A. Lovell Jr. oraz William A. Anders jako cel obrał sobie Księżyc. Nie po to by tam lądować, bo nawet nie byłoby takiej możliwości skoro leciał tylko moduł dowodzenia, ale by okrążyć naszego naturalnego satelitę i szczęśliwie powrócić na Ziemię. Z tego powodu była to też misja odważna, bo bez wcześniejszych testów lotu po trajektorii księżycowej, a jedynie po próbach na orbicie Ziemi, wysłano ludzi w najdłuższa w historii podróż.

Załoga misji Artemis 1 i to niepełna. Raczej niezbyt rozmowna

Odpowiednik misji Artemis 1 sprzed 54 lat to misja Apollo 8. Zobaczmy czym się różnią

Lot Apollo 8 to właśnie ten lot, który należy porównywać ze zbliżającym się lotem Artemis 1. Misja Artemis 1 to pierwszy lot na orbitę wokółksiężycową w ramach tego programu. Również odważne przedsięwzięcie, być może nawet bardziej, bo w tym przypadku NASA idzie na całość.

Tak wyglądało centrum kontroli lotu w czasach misji Apollo 8

A tak wygląda kontrola lotu za czasów misji Artemis 1

Elementem łączącym programy Apollo i Artemis oprócz nazewnictwa, celu lotu, jest także element z misji Apollo 11, który trafił na pokład pojazdu Orion. Misja Artemis 1 różni się od misji Apollo 8 pod wieloma względami, choć wspólne jest tu testowanie modułu załogowego.

• Artemis 1 jest misją bezzałogową, zamiast astronautów jak w misji Apollo 8 lecą za to testowe manekiny (Commander Moonikin Campos dla testu przeciążeń podczas lotu oraz Helga i Zohar do badania wpływu promieniowania kosmicznego), cztery figurki Lego, figurka baranek Shaun, maskotka Snoopy jako wskaźnik stanu nieważkości,
• Artemis 1 jest lotem zdalnie sterowanym, czymś co w czasach Apollo 8 było jeszcze nie do pomyślenia,
• Artemis 1 to pierwszy w historii lot rakiety SLS, w przeciwieństwie do rakiety Saturn V, która została już dwukrotnie przetestowana przed lotem Apollo 8 w trakcie lotów na orbitę Ziemi,
• Artemis 1 wykorzystuje dużo starsze komponenty silników niż miało to miejsce w przypadku Apollo 8, niektóre z nich mają nawet prawie 40 lat,
• w ramach misji Artemis 1 w kosmos lecą inne pojazdy, które będą elementami misji pobocznych, będzie to 10 cubesatów, które zabiorą liczne projekty koncentrujące się na badaniu powierzchni Księżyca, dokumentacji fotograficznej, eksperymentach biologicznych, jeden z nich NEA Scout wykorzysta pojazd Orion jako katapultę do realizacji misji lotu z żaglem słonecznym do pobliskiej asteroidy (wybór zależy od warunków misji),
• czas misji Artemis 1 od startu do lądowania to około 42 dni, podczas gdy Apollo 8 cały lot na Księżyc i z powrotem zajął tylko 6 dni 3 godziny i 42 sekundy,
• Artemis 1 nie leci w nieznane, od czasów programu Apollo, dowiedzieliśmy się dużo o Księżycu,
• Artemis 1 testuje załogowy pojazd przeznaczony dla minimum 4 osób, podczas gdy misja Apollo 8 mogła zabrać co najwyżej 3 osoby,
• program Apollo był w momencie startu Apollo 8 znacznie bardziej zaawansowany niż Artemis, teraz wciąż nie dysponujemy jeszcze nawet testową wersją modułu księżycowego,
• technologie umożliwiające dokumentację lotu Artemis 1 są wręcz kosmiczne w porównaniu z tym na co pozwalała elektronika w czasach programu Apollo,
• misja Apollo 8 była wysiłkiem NASA i budżetu USA, natomiast Artemis 1 to przedsięwzięcie realizowane przez NASA, ale też inne agencje, w tym ESA, na której zlecenie Airbus przygotował pojazd Orion,
• koszt jednej misji Artemis 1 lekko licząc to 23 miliardy dolarów (mniej więcej 1/4 podstawowego kosztu budowy MSK), cały program Apollo w przeliczeniu na dzisiejsza siłę nabywczą dolara zamknął się w kwocie 257 miliardów dolarów,
• pierwszy test modułu załogowego w ramach misji Apollo miał miejsce na 2 lata przed lotem na Księżyc, z kolei kapsuła Orion była już testowana (z inną rakietą) prawie 8 lat wcześniej,
• lądowanie człowieka na Księżycu w ramach lotu Apollo 11 miało miejsce około 7 miesięcy po locie Apollo 8, w przypadku programu Artemis tak szybkie tempo realizacji zadań nie będzie możliwe,
• misja Apollo 8 była elementem wyścigu kosmicznego pomiędzy USA i ZSRR, misja Artemis 1 jest realizowana w czasach, gdy Rosja nie jest w stanie konkurować z kimkolwiek w lotach na Księżyc.

Misja Artemis 1 potrwa dłużej niż misje Apollo 11, Apollo 12, Apollo 14 i Apollo 15 razem wzięte

Wyjaśnijmy sobie, skąd taka różnica w czasie trwania misji. Nie wynika ona z zastosowania słabszej rakiety, czy mniejszej prędkości podróżnej. W praktyce ciągle poruszamy się w reżimie maksymalnych możliwych do osiągnięcia prędkości przez ziemskie załogowe pojazdy, a jednocześnie prędkości minimalnych, by lot na Księżyc był możliwy.

Misja Apollo 8 polegała na wprowadzeniu modułu dowodzenia na orbitę Ziemi, potem na trasę ku Księżycowi, dziesięciokrotne okrążenie Srebrnego Globu, a potem powrót na Ziemię.

Plan dla misji Artemis 1 i planowany czas trwania poszczególnych faz lotu. Maksymalny czas misji to 42 dni, ale w razie potrzeb może być ona skrócona do 26 dni. Na zielono oznaczono fazę podróży na Księżyc, na szaro etap pobytu na orbicie wokół księżycowej, na niebiesko etap powrotu

Artemis 1 w okolicy Księżyca pozostanie znacznie dłużej, choć przez większość czasu na znacznie większej odległości od naszego satelity niż załoga Apollo 8. Pierwszy manewr zbliżenia się do Księżyca na odległość 97 km związany będzie z wprowadzeniem pojazdu Orion na wokółksiężycową odległą orbitę wsteczną (DRO, ang. Distant Retrograde Orbit). Po spędzeniu prawie 2 tygodni na tej orbicie, podobny manewr przelotu w pobliżu powierzchni Księżyca, tym razem w odległości 800 km, pozwoli wprowadzić Oriona na drogę powrotną na Ziemię.

Ten ostatni manewr potrwa aż 10 dni, tuż po jego rozpoczęciu pojazd Orion osiągnie największą odległość od powierzchni Księżyca, około 64 tysięcy kilometrów. Maksymalny dystans od Ziemi wyniesie z kolei 450 tysięcy kilometrów. Wtedy też załogowy pojazd Orion, testowany w ramach tej misji, stanie się najodleglejszym od Ziemi pojazdem tego typu w historii. Będzie o prawie 50 tysięcy kilometrów dalej niż Apollo 13, dotychczasowy rekordzista.

Źródło: inf. własna, NASA, ESA