Po co kupować drogie płyty skoro jest ona - ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI

Chcielibyście złożyć komputer na nowym procesorze Intel (mowa np. o testowanym Core i5-12400 czy Core i5-12600K), ale przeraziły Was ceny płyt głównych Z690? Nie jesteście sami. Sprzęt jest horrendalnie drogi, co na pewno zniechęca osoby ze skromniejszym budżetem. Mamy jednak dobre wieści. Niedawno na rynku pojawiły się nowe modele z chipsetami H670, B660 i H610, które oferują skromniejszą funkcjonalność, ale za to są dostępne w przystępniejszych cenach.

Dobrym tego przykładem ma być model ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI, czyli jedna z topowych płyt głównych z chipsetem B660. Konstrukcja została wyceniona na jakieś 1200 złotych, co czyni ją jedną z najdroższych konstrukcji w swojej klasie... i właściwie zbliża do tańszych modeli z układem Z690. Czy rzeczywiście jest warta swojej ceny? Postanowiliśmy to sprawdzić.

ASUS ROG Strix B660 - czym się różnią płyty główne?

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI to topowa propozycja producenta chipsetem Intel B660, która powinna zainteresować graczy i entuzjastów. Warto jednak zaznaczyć, że w jego ofercie znajdziemy też podobne, tańsze modele z serii ROG Strix – poniżej znajdziecie porównanie ich specyfikacji.

Płyty oferują bardzo podobną funkcjonalność, ale różnią się rozmiarem (model G jest mniejszy), zestawem portów... i funkcjami podkręcania (o czym później). Najciekawiej wypada tutaj model ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI, jednak jest on też najdroższą propozycją, bo w polskich sklepach przyjdzie nam za niego zapłacić jakieś 1179 złotych.

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI, czyli płyta B660 na wypasie

Model ROG Strix B660-F Gaming WIFI już na pierwszy rzut oka wygląda… wyjątkowo. Producent postawił na efektowną stylistykę, która powinna przyciągnąć graczy i entuzjastów – uwagę zwraca ciekawa, ciemna kolorystyka, rozbudowane radiatory i podświetlenie osłony tylnego panelu. Nie zapomniano też o możliwości podłączenia urządzeń z podświetleniem LED (do dyspozycji oddano trzy złącza 3-pin 5V ARGB LED i jedno 4-pin 12V RGB LED).

Model ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI wyróżnia się efektowną stylistyką, która na pewno przyciągnie uwagę graczy i entuzjastów

Płyta wspiera procesory Intel Core 12. generacji pod gniazdo LGA 1700 (Alder Lake-S). Warto jednak zaznaczyć, że modele z chipsetem Intel B660 nie pozwalają na podkręcanie… a przynajmniej tak to wygląda w teorii, bo w tym przypadku taka możliwość istnieje (o czym w sekcji o UEFI).

Ciekawostką jest podwójny system montażu dla chłodzenia CPU. W laminacie znajdziemy otwory o większym rozstawie pod gniazdo LGA 1700 oraz o mniejszym pod LGA 115X/LGA 1200 – takie rozwiązanie powinno rozwiązać ewentualne problemy z kompatybilnością starszych chłodzeń, gdzie producent nie zapewnił zgodności z LGA 1700.

Jeżeli chodzi o pamięć RAM, do dyspozycji oddano cztery banki pamięci DDR5 DIMM, które obsługują dwukanałowe zestawy pamięci o taktowaniu do 6000 MHz (po podkręceniu). Maksymalnie można tutaj zainstalować 128 GB pamięci RAM (cztery moduły po 32 GB).

Szkoda jednak, że producent nie przygotował podobnego modelu pod pamięci DDR4. Nowsze kostki powinny oferować lepsze osiągi, aczkolwiek obecnie są dużo droższe od „czwórek”, a do tego trudno z ich dostępnością, co skutecznie zniechęca potencjalnych klientów do wyboru takich płytek (szczególnie, że mówimy o sprzęcie kierowanym do osób zwracających uwagę na cenę).

Choć mamy do czynienia z modelem (teoretycznie) nieprzeznaczonym do podkręcania, producent zastosował całkiem mocną sekcję zasilania

Entuzjastów powinna zainteresować mocna sekcja zasilania. W tym przypadku zastosowano VRM w układzie 16+1, który wyposażono w dwa spore radiatory (całe szczęście nie kolidują one z coolerami CPU, jak to się zdarza w przypadku niektórych płyt tego producenta, gdzie zastosowano niestandardowe, bardziej rozbudowane radiatory). Konstrukcja bez problemu powinna poradzić sobie nawet z najmocniejszymi jednostkami pokroju Core i9-12900K, ale zweryfikujemy to jeszcze podczas testów.

Bardzo dobrze wygląda też kwestia chłodzenia. Na laminacie znajdziemy dwa gniazdka 4-pin do podłączenia chłodzenia procesora (CPU i CPU OPT), jedno gniazdko 4-pin do podłączenia pompy z chłodzenia wodnego (pump), a także cztery gniazdka 4-pin do podłączenia wentylatorów z obudowy. Do sterowania obrotami można wykorzystać aplikację Fan Xpert 4. Maksymalna obciążalność każdego z gniazdek to aż 12 W.

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI wyróżnia się również pod kątem zestawu złączy dla kart rozszerzeń. Główne gniazdko działa w trybie PCI-Express 5.0 x16, co w tym segmencie płyt wcale nie jest takie oczywiste (niektóre konkurencyjne modele oferują tylko PCI-Express 4.0). Oprócz tego przewidziano jedno PCI-Express 3.0 x16 (elektrycznie ograniczone do x4) i dwa PCI-Express 3.0 x1. Warto jednak zaznaczyć, że przy obsadzeniu slotów PCIe x1, złącze PCIe x4 będzie ograniczone do trybu PCIe x2.

Płyta oferuje tylko cztery gniazdka SATA dla zwykłych dysków SSD/HDD

Dla dysków udostępniono trzy gniazdka M.2 – dwa PCIe 4.0 x4 (to bliżej podstawki zostało podłączone bezpośrednio do procesora) oraz jedno PCIe 3.0 x4 (podłączone do chipsetu). Co ważne, wszystkie sloty wyposażono w radiator, który wspomaga odprowadzanie ciepła z SSD – takie rozwiązanie zapobiega przegrzewaniu nośnika i spadkom wydajności. Złącza nie są jednak zgodne z dyskami M.2 SATA. Zwykłe nośniki można podłączyć do złączy SATA 6 Gb/s - do dyspozycji oddano cztery takie gniazda, co w tym segmencie jest trochę skromnym zestawem. Zdecydowanie lepiej prezentowałoby się sześć "satów".

Bardziej spostrzegawczy zauważą dwa przełączniki – jeden służy do przywracania domyślnych ustawień UEFI (Clear CMOS), a drugi do awaryjnej aktualizacji BIOS (BIOS FlashBack)

Jeśli chodzi o złącza na tylnym panelu, też jest naprawdę dobrze. Producent przewidział tutaj dwa porty USB 2.0, cztery porty USB 3.2 Gen1 (5 Gb/s), dwa porty USB 3.2 Gen2 (typ A+C) i jeden USB 3.2 Gen2x2 (typ C). Dla grafiki zintegrowanej w procesorze udostępniono dwa wyjścia obrazu: HDMI 2.1 i DisplayPort 1.4. Jest też szybka karta sieciowa 2.5G LAN wykorzystująca kontroler Intela i bezprzewodowa łączność Wi-Fi 6 (802.11ax) z Bluetooth 5.2.

Płyta dla graczy nie mogła się obyć bez dobrego układu audio - w tym przypadku zastosowano kodek Realtek ALC4080 z dodatkowym wzmacniaczem słuchawkowym

Porządna płyta dla graczy nie mogła się obyć bez porządnego układu dźwiękowego. ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI wykorzystuje układ SupremeFX ALC4080, czyli tak naprawdę 8-kanałowy kodek Realtek ALC4080 ze wzmacniaczem słuchawkowym Savitech SV3H712. Producent chwali się stosunkiem sygnału do szumu na poziomie 120 dB dla wyjścia i 113 dB dla wejścia oraz zwiększoną częstotliwością odtwarzania ze 192 kHz do 384 kHz na wszystkich kanałach. Podobny układ znajdziemy w dużo droższych konstrukcjach Z690.

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI - rzut okiem na UEFI (BIOS)

Płyta ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI działa pod obsługą znanego i lubianego UEFI BIOS (testy przeprowadziliśmy na najnowszej stabilnej wersji oznaczonej numerkiem 1009).

Dla mniej doświadczonych użytkowników udostępniono tryb EZ Mode, w którym znalazły się najważniejsze informacje diagnostyczne i podstawowe opcje konfiguracyjne.

Doświadczeni użytkownicy mogą wybrać tryb Zaawansowany (Advanced Mode), w którym znajduje się dużo więcej opcji konfiguracyjnych. Mimo, że nie jest to płyta stricte przeznaczona dla entuzjastów i overclockerów, to menu jest naprawdę bardzo rozbudowane. Warto tutaj zwrócić uwagę na opcję ASUS Performance Enhancement 3.0, która pozwala zwiększyć limity mocy procesora i poprawić jego osiągi (kosztem wyższego poboru mocy i temepratur).

Największą ciekawostką jest jednak opcja zmiany taktowania magistrali BCLK (BCLK Frequency), dzięki której można podkręcać procesory (także te z zablokowanym mnożnikiem). ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI to obecnie jedna z tańszych płyt oferujących taką funkcję, więc na pewno będzie łakomym kąskiem dla overclockerów z mniej zasobnym portfelem.

Core i9-12900K pracujący z magistralą BCLK podkręconą ze 100 do 115 MHz

Co prawda nie mieliśmy pod ręką zablokowanego procesora, ale powyżej znajdziecie screeny, które potwierdzają, że funkcja rzeczywiście działa.

W UEFI oczywiście znajdziemy też funkcję Q-Fan Tuning, która pozwala sterować prędkością obrotową wentylatorów.

Do tego przewidziano kilka innych przydatnych funkcji m.in. ASUS Secure Erase do wymazywania danych z dysków SSD, MemTest86 do testowania pamięci RAM czy ReSize BAR do optymalizacji komunikacji pomiędzy CPU i GPU.

Zmodyfikowane opcje można zapisać w ośmiu profilach użytkownika (tak zapisane profile można też wyeksportować albo zaimportować z nośnika zewnętrznego).

Testy płyty głównej ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI

Testy płyty głównej ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI przeprowadziliśmy na platformie, która może służyć jako przykład bardzo wydajnego komputera do gier, a przy okazji pozwala dobrze sprawdzić możliwości sprzętu.

• Procesor: Intel Core i9-12900K (MTP 241 W)
• Chłodzenie procesora: Arctic Liquid Freezer II 420
• Pamięć RAM: Corsair Dominator Platinum RGB DDR5 2x 16 GB 5200 MHz CL38
• Karta graficzna: Nvidia GeForce RTX 3080 Founders Edition
• Dysk SSD 1: Patriot P400 1 TB
• Dysk SSD 2: Corsair MP600 1 TB
• Zasilacz: be quiet! Dark Power 12 750W

Płyta korzystała z najnowszej dostępnej wersji oprogramowania (UEFI 1009). Wyłączyliśmy jednak funkcję ASUS Performance Enhancement 3.0, która mogłaby w sztuczny sposób wpływać na osiągi komputera. Platforma testowa działała pod obsługą systemu Windows 11, a do odczytu temperatur wykorzystaliśmy moduł diagnostyczny z aplikacji OCCT Enterprise.

Czy płyta B660 ustępuje pod względem wydajności droższym modelom Z690? Aby to sprawdzić, przeprowadziliśmy kilka testów wydajności oraz kontrolnych pomiarów. Wyniki porównaliśmy do modelu ASUS ROG Maximus Z690 Extreme, czyli jednej z topowych płyt Intel Z690 (to 4-krotnie droższa konstrukcja!).

Wydajność procesora - Cinebench R23 (jeden wątek)
[punkty] więcej = lepiej

ASUS ROG Maximus Z690 Extreme (Intel Core i9-12900K)	27578
ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI (Intel Core i9-12900K)	27358

Wydajność procesora - Cinebench R23 (wszystkie wątki)
[punkty] więcej = lepiej

ASUS ROG Maximus Z690 Extreme (Intel Core i9-12900K)	2035
ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI (Intel Core i9-12900K)	2011

Wydajność karty graficznej - 3DMark Time Spy (wynik ogólny)
[punkty] więcej = lepiej

ASUS ROG Maximus Z690 Extreme (Intel Core i9-12900K + GeForce RTX 3080)	17804
ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI (Intel Core i9-12900K + GeForce RTX 3080)	17803

Wydajność dysku SSD - 3DMark Storage Benchmark (wynik ogólny)
[punkty] więcej = lepiej

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI (Corsair MP600 @ M.2 PCIe 4.0 x4 CPU)	3071
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme (Corsair MP600 @ M.2 PCIe 4.0 x4 CPU)	3006

Wydajność dysku SSD - 3DMark Storage Benchmark (średni transfer)
[MB/s] więcej = lepiej

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI (Corsair MP600 @ M.2 PCIe 4.0 x4 CPU)	540
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme (Corsair MP600 @ M.2 PCIe 4.0 x4 CPU)	525

Co tu dużo mówić, płyta główna B660 zapewnia praktycznie taką samą wydajność, jak droższy model Z690 (ewentualne różnice mieszczą się w granicach błędu pomiarowego). Nie powinniśmy być jednak zaskoczeni, bo mamy do czynienia z takimi samymi konfiguracjami, a płyta główna nie powinna wpływać na osiągi komputera.

Czas uruchamiania komputera
[sekundy] mniej = lepiej

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI	21
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme	31

Warto zwrócić uwagę, że płyta ROG Strix B660-F Gaming WIFI wyraźnie szybciej startuje (czas bootowania jest prawie o 1/3 krótszy niż w przypadku Maximusa Extreme).

Temperatury płyty głównej - sekcja zasilania (VRM)
[°C] mniej = lepiej

ASUS ROG Maximus Z690 Extreme	55
ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI	65

Temperatury płyty głównej - chipset (PCH)
[°C] mniej = lepiej

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI	65
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme	66

Bardzo dobrze wypadają też temperatury płyty głównej - sekcja zasilania utrzymywała optymalne wartości nawet przy mocnym obciążeniu 16-rdzeniowego Core i9-12900K (wykorzystaliśmy syntetyczny test OCCT Small FFTs).

Pobór mocy - spoczynek (cały komputer)
[W] mniej = lepiej

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI	44
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme	56

Pobór mocy - 3DMark Time Spy (cały kompurer)
[W] mniej = lepiej

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI	443
ASUS ROG Maximus Z690 Extreme	455

Zapotrzebowanie na energię też nie powinno być specjalnym zaskoczeniem. Model ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI zawiera zdecydowanie mniej "bajerów" niż ROG Maximus Z690 Extreme, co przekłada się na trochę mniejsze wskazania poboru mocy.

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI w zupełności mi wystarczy

ASUS ROG Strix B660-F Gaming WIFI to zdecydowanie jedna z najciekawszych płyt głównych pod nowe procesory Intel. Sprzęt może nie zalicza się do najbardziej wypasionych modeli dostępnych na rynku, ale na pewno wyróżnia się na tle konkurencji i ma szansę spotkać się ze sporym zainteresowaniem klientów.

ROG Strix B660-F pozwoli na budowę wydajnego i nowoczesnego zestawu np. z procesorem Core i5-12400F lub Core i7-12700F (chociaż nasze testy wykazały, że nie będzie problemu nawet z obsługą topowego Core i9-12900K). Mieszane uczucia budzi jednak wsparcie dla nowych pamięci DDR5 – takie moduły zapewniają lepsze osiągi i są bardziej przyszłościowe, ale obecnie są dużo droższe od kostek DDR4. Szkoda, że producent nie przygotował podobnej konstrukcji pod starsze moduły, na którą obecnie pewnie znalazłoby się więcej chętnych.

Inżynierowie ASUSa zadbali jednak o bogaty zestaw portów i dobre rozplanowanie elementów na laminacie. Mimo, że mamy do czynienia z modelem ze średniej półki, przewidziano m.in. PCI-Express 5.0 x16, trzy gniazdka M.2 pod szybkie dyski SSD PCIe (niestety bez obsługi nośników M.2 SATA), a także sporo portów USB. Jak przystało na płytę główną dedykowaną graczom, nie mogło też zabraknąć szybkich kart sieciowych: 2.5G LAN i Wi-Fi 6 oraz dobrego układu dźwiękowego (na bazie topowego kodeka Realteka).

Na pochwałę zasługuje również dopracowane oprogramowanie. Płyta działa pod obsługą znanego i lubianego UEFI BIOS, w którym odnajdą się zarówno mniej doświadczeni użytkownicy, jak i komputerowi wyjadacze. Sporym atutem jest tutaj możliwość zmiany taktowania magistrali BCLK, co pozwala na podkręcanie procesora (i to nawet modeli z zablokowanym mnożnikiem).

Warto jednak zaznaczyć, że model ROG Strix B660-F Gaming WIFI nie jest sprzętem dla osób szukających ekonomicznej platformy. Płyta kosztuje niecałe 1200 złotych, więc jest jedną najdroższych konstrukcji z chipsetem B660 (to już właściwie segment tanich płyt z chipsetem Z690). Patrząc na oferowane funkcje, sprzęt oferuje lepsze możliwości niż modele konkurencji np. MSI MAG B660 Tomahawk czy Gigabyte B660 Aorus Master i w swoim segmencie jest bardzo dobrą propozycją. Tańsza wersja pod pamięci DDR4 mogłoby być jednak większym hitem, który podważyłby sens istnienia modeli z chipsetem Z690.