Piękna i funkcjonalna. Test płyty głównej ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi

Płatna współpraca z ASUS

Za nami premiera procesorów AMD Ryzen 9000, które przyniosły powiew świeżości na rynku komputerów (mieliśmy okazję przetestować modele Ryzen 5 9600X i Ryzen 9 9900X). Nie każdy jednak wie, że wraz z nowymi procesorami na rynku zadebiutowały też nowe płyty główne – modele z chipsetami AMD X870 i X870E.

Jak wypadają nowe płyty główne? Sprawdziliśmy to na przykładzie modelu ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi, który został zaprojektowany z myślą o wymagających graczach. Płyta wygląda zjawiskowo, a producent zachwala jej funkcjonalność. Jak jest w rzeczywistości?

Co nowego w płytach głownych AMD X870 i X870E?

Płyty główne AMD X870 i X870E to high-endowe modele obsługujące procesory AMD Ryzen pod gniazdo AM5. Docelowo zastępują one modele AMD X870 i X670E, zachowując zbliżone możliwości chipsetu. Główna różnica sprowadza się do natywnej obsługi portów USB4 40 Gb/s (w poprzednich modelach były one opcjonalne).

W praktyce zmian dużo zależy też od samej konstrukcji płyt. ASUS wprowadził usprawnienia dostosowane do procesorów AMD Ryzen serii 8000G i 9000, dzięki czemu nowe modele obsługują wydajniejsze moduły pamięci RAM, a do tego oferują szybszą łączność Wi-Fi 7.

W ofercie producenta znajdziemy trzy pełnowymiarowe modele z serii ROG Strix X870: ROG Strix X870-A Gaming WiFi oraz ROG Strix X870-F Gaming WiFi (oba modele oferują taką samą funkcjonalność, różniąc się jedynie kolorystyką), a także ROG Strix X870E-E Gaming WiFi, który wyróżnia się nieco bogatszym zestawem złączy. Czym się różnią?

Model ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi wypada najlepiej z całej serii, oferują bogatszy zestaw portów (co może być wykorzystane przy budowie nowoczesnych, rozbudowanych konfiguracji). Przy okazji jest to też najdroższa propozycja, za którą przyjdzie nam zapłacić ok. 2500 zł. Co otrzymujemy w tej cenie?

ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi

Jak przystało na sprzęt dla graczy, płyta ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi przyciąga uwagę efektownym wzornictwem. Producent postawił na ciemną kolorystykę oraz rozbudowane, designerskie chłodzenie.

W zestawie z płytą główną znajdziemy najpotrzebniejsze dodatki: skróconą instrukcję, dwa kabelki SATA, antenę dla karty Wi-Fi, elementy mocowania dla dysków M.2, opaski zaciskowe i zawieszkę do kluczy i naklejki

Osłona tylnego panelu została przyozdobiona podświetlanym logo ASUS ROG

Na osłonie tylnego panelu znalazło się podświetlane logo ASUS Republic of Gamers. Oprócz tego na laminacie znalazły się trzy złącza 3-pin 5V do podłączenia urządzeń z adresowalnym podświetlaniem ARGB LED (np. chłodzenia lub wentylatorów z obudowy). Nie będzie problemu, by zbudować efektowny zestaw, który wpadnie w oko graczom.

Producent zastosował podstawkę AM5 i mocną sekcję zasilania

Platforma AMD AM5 ma wspierać procesory co najmniej do 2027 roku

Model ROG Strix X870E-E Gaming WIFI został wyposażony w podstawkę AMD AM5, która obsługuje procesory z serii Ryzen 7000, Ryzen 8000 i Ryzen 9000. Warto jednak wspomnieć, że AMD zapowiada wsparcie dla platformy AM5 co najmniej do 2027 roku, więc płyta powinna zapewnić wsparcie także dla kolejnych generacji procesorów (wymagana będzie tylko aktualizacja oprogramowania BIOS).

Producent przewidział 22-fazową sekcję zasilania (18x CPU 110A + 2x GT 110A + 2x AUX), która jest chłodzona dwoma solidnymi radiatorami połączonymi ciepłowodem. Taka konstrukcja teoretycznie powinna poradzić sobie nawet z podkręconymi 16-rdzeniowymi procesorami Ryzen 9 7950X i Ryzen 9 9950X. Jak będzie w praktyce? Przekonamy się o tym podczas testów.

Dzięki specjalnej konstrukcji, sloty DDR5 DIMM mają obsługiwać moduły o wydajności do 8400 MT/s

Dla pamięci przewidziano cztery sloty DDR5 DIMM, które obsługują 2-kanałowe zestawy pamięci o pojemności do 192 GB (4x 48 GB). Producent zastosował tutaj technologię NitroPath DRAM, która poprawia jakość sygnału, co powinno przełożyć się na możliwość uzyskania wyższych transferów pamięci - w przypadku procesorów Ryzen 7000 i Ryzen 9000 płyta obsługuje moduły o wydajności do 8000 MT/s, a w przypadku procesorów Ryzen 8000G nawet do 8400 MT/s (oczywiście tak szybkie moduły będą działać w trybie asynchronicznym).

Producent zadbał też o możliwość podłączenia rozbudowanego chłodzenia. Do dyspozycji oddano trzy 4-pinowe gniazdka do podpięcia coolera CPU lub chłodzenia wodnego AiO, a także pięć 4-pinowych gniazdek do podłączenia wentylatorów z obudowy. Co ważne, płyta automatycznie wykrywa czy mamy do czynienia z modelem sterowanym sygnałem PWM, czy też poprzez zmianę napięcia (DC).

Do kontroli prędkości obrotowej można wykorzystać funkcję FanXpert 4. Ciekawostką jest jednak technologia AI Cooling 2, która pozwala zoptymalizować temperaturę komponentów i hałas generowany przez wentylatory. Producent twierdzi, że zastosował tutaj specjalny algorytm, który ogranicza niepotrzebny hałas, następnie monitoruje temperatury procesora, aby dynamicznie dostosowywać prędkość obrotową wentylatorów.

Płyta ASUS ROG Strix X870E-E oferuje złącze PCI-Express 5.0 x16, które będzie można wykorzystać przy okazji kolejnych generacji kart graficznych. System mocowania PCIE Slot Q-Release Slim pozwala na łatwie wyjęcie karty z obudowy (wystarczy lekko pociągnąć kartę do góry)

Warto zwrócić uwagę, że płyta ROG Strix X870E-E Gaming WiFi oferuje tylko dwa sloty dla kart rozszerzeń. Dla karty graficznej przewidziano wzmocnione gniazdo PCI-Express x16 w standardzie 5.0, które prawdopodobnie będzie można wykorzystać z przyszłymi generacjami GPU. Oprócz tego, dostępne jest także złącze PCI-Express 4.0 x16, które jest elektrycznie ograniczone do trybu x4 i jest obsługiwane przez chipset X870E.

Złącza dla dysków M.2 wyposażono w rozbudowane radiatory

Złącza M.2 oferują wygodny system mocowania dysków SSD NVMe

Nowy model oferuje jednak więcej gniazdek M.2 dla szybkich dysków SSD NVMe. Do procesora podłączono trzy sloty M.2 działające w trybie PCIe 5.0 x4 z ogromnymi radiatorami, a oprócz tego udostępniono jeszcze dwa sloty M.2 działające w trybie PCIe 4.0 x4 (schowane pod płaskim radiatorem).

Warto zwrócić uwagę, że w nowej serii płyt zastosowano wygodny system zdejmowania radiatorów M.2 Q-Release oraz mocowania dysków M.2 Q-Slide i M.2 Q-Latch. Szkoda jednak, że szybki sposób mocowania radiatora dotycyz tylko dolnego slotu, bo przy reszcie dalej trzeba „bawić się” śrubokrętem.

Gniazda SATA zamontowano równolegle do laminatu, dzięki czemu będzie można łatwiej podłączyć przewody w obudowie (w zestawie producent dodaje tylko dwa kabelki)

Dla tradycyjnych dysków HDD i SSD przewidziano cztery gniazda SATA 6 Gb/s. W branży widać trend odchodzenia od starszego standardu, ale model X870E-E jeszcze oferuje całkiem sporo gniazdek (modele X870-A i X870-F oferują tylko dwa gniazda SATA 6 Gb/s).

Za dźwięk odpowiada układ dźwiękowy ROG SupremeFX ALC4080, który połączono ze wzmacniaczem Savitech SV3H712 AMP dla wyjść na przednim panelu. Producent chwali się, że układ oferuje jakość 32-bit/384 kHz, a do tego zapewnia stosunek sygnału do szumu (SNR) 120 dB na wyjściu i 110 dB na wejściu. Warto jednak zaznaczyć, że na tylnym panelu znajdziemy tylko dwa gniazda minijack i optyczne S/PDIF.

Nowa seria płyt wprowadza też szybszą, nowoczesną łączność. Model ROG Strix X870E-E Gaming WIFI został wyposażony w szybką kartę sieciową 5G LAN (na bazie kontrolera Realtek), a do tego można skorzystać z bezprzewodowej karty sieciowej Wi-Fi 7 802.11be z Bluetooth 5.4 (na bazie kontrolera MediaTek). W zestawie producent dorzuca antenkę z szybkim mocowaniem Q-Antenna, którą można będzie przymocować za pomocą magnetycznej postawki (np. do metalowej obudowy komputerowej).

Dwa małe przełączniki służą do przywracania domyślnych ustawień UEFI BIOS (Clear CMOS) oraz awaryjnej aktualizacji BIOS (BIOS Flashback)

Ciekawostką jest technologia AI Networking II, która dzięki sztucznej inteligencji optymalizuje parametry karty sieciowej, umożliwiając pełne wykorzystanie potencjału standardu Wi-Fi 7. Producent twierdzi, że nowa funkcja zapewnia nie tylko lepszą wydajność, ale również większą niezawodność połączenia. Aplikacja Armoury Crate doradzi, jak ustawić antenę oraz który kanał wybrać, aby uzyskać szybsze i bardziej stabilne połączenie. Dodatkowo, zintegrowano tutaj technologię GameFirst, która optymalizuje połączenie pod kątem gier sieciowych.

Na tylnym panelu wyprowadzono dwa porty USB4 40 Gb/s, jeden USB 3.2 Gen2x2 20 Gb/s, a do tego dziesięć portów USB 3.2 Gen2 10 Gb/s. Łącznie na tylnym panelu znajdziemy 13 (!) portów USB. Nie powinno zatem być problemów z podpięciem akcesoriów, a nawet superszybkich nośników danych. Kolejne porty można wyprowadzić na przedni panel obudowy (łącznie sześć USB 2.0, cztery USB 3.2 Gen1 5 Gb/s i jeden USB 3.2 Gen 2x2 20 Gb/s).

Dla zintegrowanej grafiki przewidziano wyjście HDMI 2.1, ale obraz wideo można wyprowadzić także przez porty USB4 (działające w trybie DisplayPort 1.4).

Testy płyty głównej ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WIFI

Na potrzeby testów płyty głównej zbudowaliśmy specjalną platformę, która śmiało może służyć za przykład wydajnego komputera do grania.

Zbudowany komputer posłużył nam do sprawdzenia płyty głównej w praktyce i opisania doświadczeń z użytkowania sprzętu w praktyce.

UEFI BIOS

Płyta działa pod obsługą znanego UEFI BIOS, które pojawiało się już we wcześniejszych modelach producenta. W nowej wersji przeskalowano interfejs do rozdzielczości Full HD, dzięki czemu całość dużo lepiej wygląda.

Producent przewidział prosty tryb EZ Mode i zaawansowany Advanced Mode.

W trybie EZ Mode znajdziemy tylko podstawowe opcje konfiguracyjne i monitoring podzespołów. To dobra opcja dla mniej doświadczonych użytkowników.

W trybie Advanced Mode udostępniono ogromna liczbę opcji konfiguracyjnych, które pozwolą na zmianę parametrów podłączonych podzespołów. Znajdziemy sporo funkcji odpowiedzialnych za podkręcanie sprzętu (warto jednak zaznaczyć, że do mocniejszego podniesienia napięcia zasilającego konieczne jest przestawienie zworki CPU_OV na płycie głównej).

W panelu Q-Fan Control przewidziano możliwość monitorowania parametrów pracy komputera oraz sterowania prędkością obrotową podłączonego chłodzenia (z możliwością ustawienia krzywej obrotów dostosowanej do danego czujnika).

Zmienione parametry można zapisać w 8 profilach użytkownika (z możliwości wyeksportowania lub zaimportowania ich na pamięć USB).

Podkręcanie procesora i pamięci RAM

Płyta główna ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi została zaprojektowana z myślą o entuzjastach, którzy planują podkręcanie sprzętu. Na co możemy liczyć?

W przypadku podkręcania procesora, można zwiększyć jego wydajność na kilka sposobów. Naturalnie, dostępne są opcje takie jak podniesienie limitów mocy za pomocą funkcji AMD Precision Boost Overdrive (PBO) oraz ewentualne wykorzystanie funkcji Curve Optimizer. Można także ręcznie zmienić mnożnik oraz dostosować napięcie, co jednak ograniczy wydajność w jednowątkowych zadaniach.

Ciekawostką jest jednak autorska opcja Dynamic OC Switcher (DOC), która pozwala na połączenie obydwóch funkcji: AMD PBO przy obciążeniu pojedynczego rdzenia i manualną zmianę mnożnika przy wielowątkowym obciążeniu. Pozwoli to poprawić wydajność procesora przy jedno- i wielowątkowych zastosowaniach.

W przypadku modelu AMD Ryzen 9 7950X posłużyliśmy się opcjami Curve Optimization (-5,-5,-5,-5,-5,-5,-5,-5,-3,-4,-3,-4,-2,-3,-3,-3), PBO Scalar X8, DOS Current Treshold 88 A, OCVID 1,211 V, Load Line Calibration Level 5 oraz mnożnikami 5,325 GHz dla CCX0 i 5,250 GHz dla CCX1. W ten sposób udało się uzyskać niemal identyczną wydajność w zastosowaniach jednowątkowych oraz około 4% wzrost wydajności w zastosowaniach wielowątkowych.

Producent udostępnił również funkcję ASUS AI Overclocking, która automatycznie analizuje procesor oraz zastosowane chłodzenie, by dostosować optymalne parametry pracy. Proces ten odbywa się w pełni automatycznie z wykorzystaniem algorytmów opartych o sztuczną inteligencję. Funkcja ta jest szczególnie przydatna dla mniej doświadczonych użytkowników, którzy nie mają wystarczającej wiedzy lub obawiają się samodzielnie zmieniać ustawienia komputera, ale chcieliby zwiększyć wydajność swojego procesora.

Płyta nie miała problemów z obsługą pamięci GOODRAM IRDM DDR5-6000 CL30-36-36-76 w trybie synchronicznym. Próbowaliśmy nieco podbić parametry, jednak podniesienie zegarów powyżej tej wartości powodowało już jednak niestabilne działanie komputera.

Problem pojawił się przy pamięciach działających z wyższymi zegarami w trybie asynchronicznym. Pamięci GOODRAM IRDM DDR5-6800 CL34-40-40-80 działały stabilnie dopiero po obniżeniu zegarów do DDR5-6600 CL34-40-40-80.

Temperatura sekcji zasilania

Płyta ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi została zaprojektowana z myślą o wydajnych komputerach, więc powinna sprostać również najwydajniejszym podzespołom. Jak radzi sobie sekcja zasilania w połączeniu z procesorem AMD Ryzen 9 7950X, czyli jednym z najwydajniejszych modeli pod płyty główne AM5?

Procesor AMD Ryzen 9 7950X, nawet przy domyślnych limitach mocy, stanowi spore wyzwanie dla płyt głównych AM5. Model ASUS ROG Strix X670E-E Gaming WiFi radzi sobie z nim bez większych problemów – podczas długotrwałego obciążenia sekcja zasilania osiągała temperaturę 69 stopni Celsjusza.

Po odblokowaniu limitów mocy procesor pobiera już około 230 W, co stanowi jeszcze większe wyzwanie dla sekcji zasilania. Płyta jednak poradziła sobie nawet w takim scenariuszu – temperatura sekcji zasilania dochodziła maksymalnie do 76 stopni Celsjusza.

Ładna, nowoczesna, ale swoje kosztuje

ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi to ciekawa płyta główna, która pozwoli na budowę wydajnego, przyszłościowego komputera z procesorem AMD Ryzen. Warto jednak zaznaczyć, że modele AMD X870 i X870E nie wprowadzają rewolucyjnych zmian względem starszych konstrukcji AMD X670 i X670E. Na pewno pozwolą na zbudowanie lepszego, funkcjonalniejszego zestawu, jednak zmiany będą odczuwalne dopiero przy wykorzystaniu topowych komponentów i akcesoriów.

Topowy Strix spełni oczekiwania wymagających graczy, którzy planują budowę topowego zestawu. Konstrukcja wspiera najnowsze procesory Ryzen (a do tego producent deklaruje wsparcie dla kolejnych generacji CPU), nadchodzące karty graficzne pod PCI-Express 5.0 i szybkie pamięci DDR5, chociaż niestety miała problem z obsługą modułów GOODRAM IRDM DDR5-6800.

W razie potrzeby można pokusić się o podkręcenie sprzętu. Płyta została wyposażona w mocną, dobrze chłodzoną sekcję zasilania, a także rozbudowane UEFI z masą opcji do zmiany parametrów sprzętu (ciekawostką jest funkcja Dynamic OC Switcher, która pozwoli przyspieszyć procesor, nie tracąc wydajności w zadaniach jednowątkowych).

Na uwagę zasługuje bogaty zestaw gniazdek dla dysków. Oprócz czterech standardowych portów SATA 6 Gb/s, producent udostępnił trzy gniazda M.2 dla superszybkich dysków SSD NVMe PCIe 5.0 x4 oraz dwa gniazda M.2 dla dysków SSD NVMe PCIe 4.0 x4. Warto również zwrócić uwagę na prosty system montażu oraz rozbudowane chłodzenie nośników. Do tego masa portów USB (w tym dwa najnowsze USB4 40 Gb/s).

Graczy z pewnością zainteresuje wysokiej jakości kodek dźwiękowy, choć szkoda, że na tylnym panelu znajdują się tylko dwa gniazda jack. Nowością w tym segmencie jest natomiast szybka łączność – przewodowa 5G LAN oraz bezprzewodowa Wi-Fi 7. Choć drugi standard ten dopiero wkracza na rynek, z biegiem czasu powinien się upowszechnić.

Ile za to cudo? ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi w polskich sklepach powinna kosztować około 2500 zł. Jeśli wymagacie aż tak funkcjonalnej płyty, na pewno warto zastanowić się nad tą konstrukcją. Dla większości będzie to jednak totalny overkill i raczej nie wykorzystają możliwości sprzętu. Warto zatem zastanowić się np. nad starszymi modelami X670/X670E lub nowymi ASUS ROG Strix X870-A Gaming WiFi lub X870-F Gaming WiFi, które powinny być o kilkaset złotych tańsze.

Płatna współpraca z ASUS

W artykule znajdują się linki afiliacyjne, przekierowujące do zewnętrznych stron zawierających produkty i usługi, o których piszemy. Otrzymujemy wynagrodzenie za umieszczenie linków afiliacyjnych, jednakże współpraca z naszymi Partnerami nie ma wpływu na treści zamieszczane przez nas w serwisie, w tym na opinie dotyczące produktów i usług Partnerów.