AMD pozwala na przetaktowanie prawie wszystkich procesorów Ryzen, Ryzen Threadripper i Athlon (wyjątkiem są starsze modele - Athlon 2X0GE, których oficjalnie nie można podkręcić). Warto dodać, że podkręcanie jest możliwe zarówno na topowych płytach głównych z serii X (stTRX4/X570/X470/X399/X370), jak i tańszych z serii B (B350/B450/B550). Taka funkcja jest niedostępna w najskromniejszych modelach A320.
Za przykład posłużył nam Ryzen 5 3600, a więc jeden z najpopularniejszych modeli z generacji Matisse (Zen 2). Układ oferuje 6 rdzeni i 12 wątków – standardowo pracują one z taktowaniem 3,6 GHz, a w trybie Boost mogą przyspieszyć maksymalnie do 4,2 GHz. W przypadku innych modeli Ryzen procedura wygląda bardzo podobnie.
Podkręcanie procesora AMD Ryzen z poziomu systemu (Ryzen Master)
Standardowo - zaczynamy od sprawdzenia standardowej wydajności procesora. Można do tego celu wykorzystać np. benchmark Cinebench R20 lub wymagającą grę.
Jak podkręcić procesor AMD? Mniej doświadczonym użytkownikom polecamy podkręcać procesor za pomocą aplikacji Ryzen Master – to autorskie narzędzie AMD, które oferuje wszystkie niezbędne funkcje, a przy tym cechuje się przejrzystym interfejsem i wygodną obsługą
Zaczynamy od przejścia do wolnego profilu z ustawieniami (Profil 1). W górnej części okna wybieramy opcję manualnego podkręcania (Manual), które daje możliwość samodzielnego ustawienia poszczególnych wartości.
Zaczynamy od zmiany częstotliwości procesora – można ją ustawić dla każdego rdzenia osobno lub zsynchronizować cały blok CCD bądź procesor i ustawić jednakową wartość dla większej grupy rdzeni.
Zacznijcie od zmiany taktowania od 100 – 200 MHz ponad standardowy zegar. Jeżeli wartość będzie stabilna, można ją zwiększyć o kolejne 100 MHz (i tak do uzyskania maksymalnej dostępnej wartości).
Wyższe taktowanie może wymagać zwiększenia napięcia zasilającego (Peak Core(s) Voltage). W przypadku modeli Ryzen/Ryzen Threadripper 1000/2000/3000 zaczynamy od wartości 1,25 V i w razie potrzeby zwiększamy o 0,025 V (najlepiej nie przekraczać 1,4 V). Wyższe napięcie pozwala ustabilizować wysokie taktowanie, ale przekłada się na wyższy pobór mocy i wyższe temperatury.
Pozostało zapisać ustawienia – klikamy na przycisk Apply w dolnej części okna. Opcja Applu & Test pozwoli zapisać ustawienia i wstępnie sprawdzić ich stabilność. Polecamy jednak wykonać dodatkowy test stabilności.
Jak zwiększyć taktowanie procesora AMD z poziomu UEFI płyty głównej
Więcej opcji dotyczących podkręcania znajdziecie w UEFI płyty głównej – taki sposób polecamy bardziej doświadczonym czytelnikom, którzy chcieliby "wycisnąć" więcej megaherców z CPU.
Za przykład posłużyła nam płyta ASUS ROG Crosshair VIII Hero (WI-FI) – podobnie będzie to wyglądać w innych modelach producenta. W konstrukcjach innych firm rozkład menu i nazwy poszczególnych funkcji mogą się nieznacznie różnić, ale ogólna procedura wygląda tak samo.
Przechodzimy do trybu zaawansowanego (Advanced Mode) - wszystkie niezbędna opcje znajdziecie w zakładce Extreme Tweaker.
Zaczynamy od zmiany mnożnika procesora – można go ustawić dla wszystkich rdzeni (CPU Core Ratio) lub oddzielnie dla poszczególnych bloków CCX (CPU Core Ratio (Per CCX)). Na początku polecamy zwiększyć wartość o 1x lub 2x – jeżeli taktowanie będzie stabilne, można go zwiększyć o kolejny 1x (i tak do uzyskania maksymalnej dostępnej wartości).
Kolejny krok to zwiększenie napięcia zasilającego procesor (CPU Core Voltage) – wyższa wartość pozwoli ustabilizować wysokie taktowanie, ale przekłada się na wzrost poboru mocy i wyższe temperatury. Tryb Manual ustawia stałą wartość, a Offset mode wartość, o którą ma zostać zwiększone domyślne napięcie.
Na początek zaczynamy od 1,25 V i w razie potrzeby zwiększamy o 0,025 V (w domowych warunkach nie polecamy przekraczać 1,4 V).
W niektórych przypadkach ustabilizowanie taktowania może wymagać zwiększenia napięcia zasilającego SOC (CPU SOC Voltage). Najlepiej zacząć od 1,00 V, ale w domowych warunkach nie polecamy przekraczać 1,20 V.
W ustabilizowaniu taktowania może pomóc również opcja Load Line Calibration – pomaga ona zredukować spadki napięcia, ale skutkuje zwiększeniem poboru mocy oraz wzrostem temperatur procesora i sekcji zasilania. Do domowego podkręcania nie zalecamy przekraczać środkowego poziomu (np. w płytach firmy ASUS został on oznaczony jako Level 3). Zbyt wysoka wartość będzie skutkować zbyt dużym wzrostem, co może powodować znaczny wzrost temperatur.
Na koniec zapisujemy ustawienia i przechodzimy do sprawdzenia stabilności działania procesora.
AMD Ryzen 5 3600 jest sprzedawany z niewielkim coolerem Wraith Stealth, który może sobie nie poradzić z utrzymaniem akceptowalnych temperatur po OC. Jeżeli macie zamiar podkręcać, warto zaopatrzyć się w niereferencyjne, wydajniejsze chłodzenie
Jak sprawdzić stabilność podkręconego procesora?
Pozostało jeszcze sprawdzić czy ustawione wartości na pewno są stabilne. W tym celu najlepiej posłużyć się aplikacją Prime95 (obciążenie procesora) i HWiNFO (odczyt temperatur).
Uruchamiamy program HWiNFO i przechodzimy do menu z odczytami sensorów (Sensors) – najbardziej interesuje nas temperatura procesora (CPU (Tctl/Tdie)) i sekcji zasilania (VRM). W Prime95 wybieramy tryb Small FFTs, który pozwoli mocno obciążyć procesor i sprawdzić jego stabilność.
Test pozostawiamy co najmniej na godzinę (a najlepiej na kilka godzin, by mieć większą pewność). Jeżeli pojawią się jakiekolwiek problemy ze stabilnością działania komputera (restart, blue screen, zawieszenie), trzeba obniżyć taktowanie lub zwiększyć napięcie zasilające.
Warto również monitorować temperaturę procesora i sekcji zasilania, aby nie przekraczała 100 stopni Celsjusza (to graniczna wartość, której przekroczenie może powodować throttling, więc obniżanie zegarów i spadki wydajności). Jeżeli temperatura jest za wysoka, konieczne będzie obniżenie taktowania i napięcia zasilającego.
Jeżeli nie pojawiły się problemy ze stabilnością, a procesor i płyta zachowywały optymalne temperatury pracy, sprawdzamy wydajność po OC. Później można spróbować mocniej podnieść taktowanie/napięcie.
Ile zyskujemy po podkręceniu procesora?
Każdy procesor cechuje się innym potencjałem na przetaktowanie. Model AMD Ryzen 5 3600 zaliczał się do nowszej partii, więc mógł pracować z wyższymi zegarami - udało nam się go przyspieszyć do 4400 MHz (44x 100 MHz) przy napięciu zasilającym 1,375 V. Jak to wpłynęło na wydajność? Za platformę testową posłużyła nam następująca konfiguracja:
Cinebench R20 – renderowanie za pomocą wszystkich rdzeni
[punkty] więcej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz |  4006 |
| AMD Ryzen 5 3600 |  3641 |
Cinebench R20 – renderowanie za pomocą jednego rdzenia
[punkty] więcej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz | 512 |
| AMD Ryzen 5 3600 | 485 |
Zysk z podkręcenia może nie jest potężny, ale różnica jest widoczna - w teście wykorzystującym wszystkie rdzenie odnotowaliśmy 9% wzrostu, a w teście wykorzystującym jeden rdzeń tylko 5%.
Wiedźmin 3 - 1920 x 1080 Uber (DirectX 11)
[fps] więcej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz |  75 65 |
| AMD Ryzen 5 3600 | 72 63 |
Hitman 2 - 1920 x 1080 Ultra (DirectX 12)
[fps] więcej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz | 106 99 |
| AMD Ryzen 5 3600 | 105 97 |
Do testu w grach wykorzystaliśmy wydajną kartę graficzną Gigabyte Radeon RX 5700 XT Gaming OC 8G. Przetaktowanie procesora nie wpłynęło znacząco na płynność animacji - nawet w procesorowych lokalizacjach zyskaliśmy tylko pojedyncze kl./s.
Spoczynek
[W] mniej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 | 63 |
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz | 68 |
Aplikacja wielowątkowa
[W] mniej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 | 160 |
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz | 183 |
Gra 3D
[W] mniej = lepiej
| AMD Ryzen 5 3600 | 335 |
| AMD Ryzen 5 3600 @ 4,4 GHz | 349 |
Podkręcenie procesora przełożyło się nie tylko na wzrost wydajności, ale poskutkowało niewielkim wzrostem poboru mocy – przy mocnym obciążeniu procesora różnica wynosiła 23 W, a w grze 14 W. Wzrosły też temperatury – przy mocnym obciążeniu z 70 do 90 stopni Celsjusza (wykorzystaliśmy tutaj cooler ze średniej półki - SilentiumPC Fortis 3 HE1425).
